Bioconsumptie nam in 2020 sterker toe dan bioproductie

Elk jaar publiceert het Departement Landbouw en Visserij het Biorapport met daarin alle recente ontwikkelingen op vlak van bioproductie en -consumptie in Vlaanderen. Dat rapport werd door minister Crevits voorgesteld op de afdeling biologische productie van het West-Vlaams praktijkcentrum Inagro in Rumbeke-Beitem. “Ik ben blij te mogen aankondigen dat bio duidelijk in de lift zit in Vlaanderen”, aldus de minister.

Biologische consumptie: tot 45% duurder dan gangbaar

Zowel de biologische productie als consumptie gaan erop vooruit, maar voor de consumptie zijn de cijfers duidelijk meer uitgesproken. In het coronajaar 2020 groeide de totale biobesteding in Vlaanderen met 14 procent tot 350 miljoen euro. Het marktaandeel bleef wel stabiel op 2,2 procent. Voor verse producten nam de besteding eveneens met 14 procent toe, goed voor 229 miljoen euro. Op tien jaar tijd gaat het om een verdubbeling. De belangrijkste groeiers bij de biologische versproducten zijn eieren en vis. Het marktaandeel van biologische verse voeding stabiliseert op 2,6 procent.

Jaarlijks besteedt de Vlaming 35 euro aan de aankopen van biologische verse voeding en dranken. Tegenover 2019 betekent dat een stijging van 12 procent. Negen op tien Vlamingen komen op jaarbasis minstens één keer een vers bioproduct. Het meest populair zijn biogroenten, gevolgd door fruit. Biozuivel staat op de derde plaats.

Het zijn vooral mensen met een hoger inkomen die bioproducten kopen: gezinnen met kinderen en gepensioneerden. Dat hoeft wellicht niet te verwonderen, want gemiddeld genomen zijn verse bioproducten 45 procent duurder dan hun gangbare variant. Al zijn er wel grote verschillen afhankelijk van het type product. Toch viel het ook op dat gezinnen met kinderen met een beperkter inkomen in 2020 ook al eens vaker naar bioproducten hebben gegrepen.

Het belangrijkste aankoopkanaal voor bioproducten blijkt de klassieke supermarkt. Hoevewinkels en boerenmarkten zijn de kanalen met het hoogste aandeel bioproducten in hun assortiment. “Daarin ligt wellicht een groot stuk van de verklaring voor de gestegen bioconsumptie: we weten dat corona de consument ertoe heeft aangezet om meer via de korte keten te kopen”, legt Crevits uit.

Biologische productie: sterke specialisatie

In 2020 telde Vlaanderen 593 biologische landbouwbedrijven. Dat is een stijging van zes procent in vergelijking met het jaar voordien. Opvallend is dat er naast 55 nieuwkomers, ook 27 landbouwers hun bioproductie hebben stopgezet. Startende bioboeren kozen vooral voor biologische akkerbouw, groente- en fruitteelt. Als grootste landbouwprovincie telt West-Vlaanderen het grootste aantal bioboeren (146). Oost-Vlaanderen (130) en Antwerpen (120) vervolledigen de top drie. Vlaams-Brabant (115) en Limburg (82) sluiten het rijtje.

Het bioareaal steeg in 2020 met vijf procent tot een totaal van 9.124 hectare. In verhouding met het totale Vlaamse landbouwareaal blijft bio een zeer kleine sector: slecht 1,5 procent wordt biologisch bewerkt of is in omschakeling naar bio. West-Vlaanderen en Vlaams-Brabant zijn de provincies met de sterkste toename in bio-oppervlakte. Grasland, voedergewassen en groenbedekkers zijn de belangrijkste teeltgroepen, maar akkerbouw won vorig jaar terrein.

Volgens Lieven Delanote, voorlichter biologische landbouw bij Inagro, is de stijging voor een deel te verklaren door de opgang van de techniek. “Vroeger hadden biolandbouwers het moeilijk om vijf hectare onkruidvrij te houden, maar door de opmars van de technologie bestaan er nu veel meer mogelijkheden om de onkruiddruk op grote percelen onder controle te houden.” Volgens hem staat er een generatie landbouwers klaar die open staat voor de biologische productiewijze, die de managementskills heeft om het in goede banen te leiden en die bereid is de nodige investeringen te doen.

Net als de gehele Vlaamse land- en tuinbouwsector wordt ook de biologische landbouw gekenmerkt door een sterke specialisatiegraad. Ongeveer 84 procent van de biobedrijven haalt het gros van zijn inkomsten uit één specifieke bedrijfstak; Bij de overige 16 procent zijn de bedrijfsinkomsten gespreid over verschillende bedrijfstakken met diverse teelten of gewassen.

Met een aandeel van 29 procent is de groenteteelt (waarvan 27% teelt in openlucht en 2% teelt onder glas) de belangrijkste specialisatie in de biosector. Op plaats twee vinden we akkerbouw (18%), gevolgd door gespecialiseerde dierlijke productie (17%) en fruitteelt (14%). Bij de dierlijke productie zijn de twee vaakst voorkomende bedrijfstakken de gespecialiseerde leghennen- en melkveehouderij met beide een aandeel van 5 procent van alle biolandbouwbedrijven.

172 van de 593 Vlaamse biologische landbouwbedrijven (29%) houden dieren die onder biocontrole staan, al dan niet in combinatie met een vorm van plantaardige productie. Dat is een stijging met bijna 8 procent tegenover 2019. De totale biologische veestapel nam op een jaar tijd met vier procent toe. Vooral het aantal biovarkens (+59%) en het aantal biogeiten (+20%) is stek gestegen. In de pluimveehouderij was de stijging veel beperkter (4%). Biologisch vleesvee nam met 3 procent toe, biomelkvee met 1 procent.

Beleid biolandbouw: nieuwe bioverordening

In 2020 is de totale overheidssteun specifiek voor de biosector gestegen tot 4,8 miljoen euro. Ruim de helft van deze overheidsuitgaven was gericht op de stimulering van de biologische landbouw met de biohectaresteun als uitschieter. De overheidssteun voor onderzoek, ontwikkeling, voorlichting en kennisuitwisseling in de biosector bedroeg in 2020 1,28 miljoen euro. Naast deze specifieke middelen, worden de bio-landbouwers en keten ook via de algemene landbouwmiddelen ondersteund.

Vanaf 1 januari 2022 treedt de nieuwe bioverordening in werking. Vlaanderen bereidt de omzetting van deze Europese regels in Vlaamse wetgeving op dit moment voor. De Vlaamse regering heeft op 18 juni haar eerste principiële goedkeuring gegeven aan dit nieuwe besluit. De regels voor biologische productie zijn uiteraard niet helemaal nieuw en bouwen verder op de bestaande regels. Het ontwerpbesluit voor de omzetting van de nieuwe bioverordening wordt nu verder voorgelegd ter advies aan onder meer de Strategische Adviesraad voor Landbouw en Visserij en de Raad van State.