Belgische wijnproductie laagste in 4 jaar, maar sector blijft groeien

In 2020 klokten de Belgische wijnboeren nog af op een productie van net geen 2 miljoen liter. Een jaar later zakte dat cijfer beduidend (-27 procent) tot ongeveer 1,35 miljoen liter. De daling was het meest uitgesproken bij de rode wijn, waar de productie met de helft slonk. Enkel de rosé en de mousserende rosé bleven nagenoeg stabiel.

De stevige daling in de wijnproductie wordt hoofdzakelijk toegeschreven aan de slechte weersomstandigheden het afgelopen jaar. Zo was er late vorst in de lente, een doornatte zomer die verschillende schimmels met zich mee bracht en vogelplagen in de nazomer.

Gevoelige teelt

In het voorjaar komt de sapstroom opnieuw op gang en zijn de eerste scheuten zichtbaar. Op dat moment is de plant extra gevoelig voor vorst. De temperaturen gingen in 2021 meerdere malen onder nul en brachten aanzienlijke schade toe. De wijnbouwer beperkt de gevolgen door zijn planten te beschermen en warm te houden. Dat kan met de feeëriek ogende vuurpotten maar bijvoorbeeld ook met warmtekanonnen op gas, windturbines die de lucht verplaatsen of verwarmingsdraden die over de ranken lopen.

Niet enkel de vrieskou heeft nadelige gevolgen. De te sterke zonnestralen in de zomer van 2021 zorgden voor zonnebrand. De druiven raakten beschadigd waardoor ze verschrompelen. Om dat tegen te gaan moet de wijnbouwer overwogen ontbladeren. Hij laat voldoende bladeren aan de struik om de druiven nog enige schaduw te bieden.

De lange periode van regen en hoge luchtvochtigheid in 2021 was voor veel wijnboeren rampzalig. Die vormt de ideale voedingsbodem voor allerlei schimmels waarvan de meest bekende de echte en de valse meeldauw zijn. Die tast tijdens de bloei de bladeren en later ook de druiven aan. De aangetaste bladeren kunnen daardoor niet meer voor de nodige fotosynthese zorgen waardoor er onvoldoende suikers geproduceerd worden. Dat in combinatie met de schimmel maakt de druiven ongeschikt voor de wijnproductie.

Ook de fauna berokkent schade

Recent dook in België de suzuki-fruitvlieg op. Die kan een groot deel van de oogst onbruikbaar maken door haar eitjes in de rijpe druiven te leggen waardoor ze van binnen worden aangevreten en er zich in de druif azijnzuur ontwikkelt. Worden die druiven mee geperst, dan bederft dat azijnzuur de smaak. Ook wespen zijn een risico. Zij komen af op de druivensuikers die ze in de (bijna) rijpe druiven vinden en beschadigen zo volledige druiventrossen.

Daarnaast meldden in 2021 verscheidene wijnboeren over het hele land schade veroorzaakt door vogels en meer bepaald door spreeuwen. Ze vallen in zwermen de beste druiven aan. Ze worden op afstand gehouden door speciale netten en geluidskanonnen, bijvoorbeeld luidsprekers rondom de druiven waaruit geluid van bijvoorbeeld de sperwer en de slechtvalk wordt afgespeeld of luide knallen die te horen zijn.

Ten slotte blijken ook wilde zwijnen fan van druiven en wijnranken. Door hun vraat- en vernielzucht moeten een aantal wijndomeinen in België zelfs hun volledige wijngaard omheinen. 

Wijnboer worden is populair

Desondanks viel er in 2021 toch ook goed nieuws te rapen: het beroep van Belgische wijnbouwer zit namelijk nog steeds in de lift. In 2021 werden 237 wijnbouwers geregistreerd tegenover 198 een jaar eerder. Het gaat hierbij zowel om professionele als amateurwijnboeren.

De grootste stijging vond plaats in de provincies Luik (van 21 naar 32 wijnboeren) en Oost-Vlaanderen (van 22 naar 28 wijnboeren). Iets minder dan twee op de drie wijnboeren bevindt zich nog steeds in Vlaanderen, al is Wallonië aan een sterke inhaalbeweging bezig.

Ook op vlak van areaal is er een stijging te merken. In totaal wordt in België op 695 hectare wijn verbouwd. Gemiddeld beplant een wijnboer 3 à 4 hectare met wijnstokken. Slechts 14 producenten bezitten meer dan 10 hectaren.

De Belgische wijnbouw is nog een jonge sector, maar begint toch zijn eigen identiteit te ontwikkelen”, vertelt Lodewijk Waes, voorzitter van de vzw Belgische Wijnbouwers. “Onze wijnen zijn typische cool climate-wijnen: fris, mineraal en vrij laag in alcohol, eigenschappen die tegenwoordig enorm gesmaakt worden door heel wat wijnliefhebbers. Door de kleinschaligheid van onze domeinen zijn de meeste wijnbouwers pure stielmannen, die met veel zorg en geduldig opgebouwde kennis streven naar kwaliteit in plaats van kwantiteit.”