Bacterieziekte bijen in opmars: “Wallonië krijgt Europese vuilbroed niet onder controle”
nieuwsDe gezondheid van de bijen staat nog steeds onder druk. Naast de alarmerende stijging in bijensterfte dit jaar, meldt het FAVV ook een recordaantal aan haarden van Europese vuilbroed. “Het detecteren van de ziekte is een groot probleem”, aldus Erik Goris van het Vlaams Bijeninstituut (VBI).
In 2023 werd een recordaantal van twintig haarden van Europese vuilbroed vastgesteld. Het jaar voordien waren dat er nog maar vier. Daarmee steeg het aantal uitbraken van de bacterieziekte ferm over die van Amerikaanse vuilbroed, een veel besmettelijkere vijand van de bijenpopulatie. “Het aantal gevallen van beide ziekten varieert per jaar. Welke van de twee prominenter aanwezig is, hangt sterk af van het toeval”, klinkt het bij Goris.
Toch is de bacterie (Melissococcus plutonius) een gevaarlijke belager van onze honingbijen. De bacteriën worden door de larven met het voedsel opgenomen en vermenigvuldigen zich in de middendarm van de larve en concurreert om voedsel. Een gevecht dat de larves niet winnen. Er heerst een meldingsplicht bij het FAVV. “Wanneer we een bericht krijgen van een mogelijke haard, sturen we een inspecteur om stalen te nemen”, vertelt woordvoerder Hélène Bonte.
Bij een effectieve vaststelling van de ziekte, wordt een schutkring opgesteld en worden de besmette bijen opgevolgd. “Bij tien van de twintig vastgestelde haarden hebben we een deel van de kolonies moeten vernietigen. Bij zeven ervan zelfs allemaal.” De overige drie haarden werden opgevolgd, maar vertoonden geen symptomen en konden blijven voortbestaan.
Strijd tegen bijensterfte
Een beetje nuance is belangrijk. “Twintig haarden op 10.500 imkers is niet zo veel”, verduidelijkt Bonte (FAVV). De opmars van de ziekte kan dus niet als enige boosdoener voor toegenomen bijensterfte worden weggeschreven. “Maar we wilden de aandacht toch vestigen op dit treurig record.”
Dat de cijfers deze waarde hebben aangenomen, ligt volgens Goris (VBI) aan de aanpak van de Waalse collega’s. “In Vlaanderen wordt de volledige bandbreedte van de wetgeving benut, maar in Wallonië interpreteren ze die te nauw waardoor ze niet de juiste middelen inschakelen.” De rapporten van het FAVV tonen aan dat alle vaststellingen van Europese vuilbroed in 2022-2023 uit Wallonië of Brussel kwamen.
Geen onbekende vijand
Een verklaring voor die trend heeft het FAVV niet. Het is een besmettelijke ziekte die al jaren voorkomt en vooral na de winter de kop opsteekt, wanneer de kolonies verzwakt zijn en niet voldoende voedsel vinden om een immuunrespons te genereren. De varroamijt, een bekende bedreiging van de honingbij, is bovendien een invloedrijke vector.
Melding van mogelijke symptomen blijft dus ontzettend belangrijk. “Je ruikt en ziet het meteen. Het is geen verdoken ziekte”, vertelde imker Veerle Van de Spiegle in het vrt-journaal. Andere indicaties zijn een gevlekt broedpatroon en geel- of bruinachtige verkleuring van de larven.
Erik Goris (VBI) is minder optimistisch: “Het detecteren van de ziekte is een groot probleem. Doordat de bacil die Europese vuilbroed veroorzaakt telkens in combinatie met andere bacillen voorkomt, kan het zijn dat de symptomen er helemaal anders uitzien.”
Beter voorkomen dan genezen dan maar? Een belangrijke preventiemaatregel ligt in het ontsmetten van het materiaal dat wordt gebruikt door de imker. Maar ook op grotere schaal zou een uitbreiding van de voedselvoorraad voor de bijen ervoor kunnen zorgen dat ze zich beter tegen de ziekte kunnen weren. En daar kan iedereen aan bijdragen, onder meer door bijenvriendelijke bloemen te zaaien en een schaaltje met vers water in de tuin te plaatsen.
Van 26 mei tot 2 juni 2024 organiseert het Departement Omgeving opnieuw de ‘Week van de Bij’ in Vlaanderen, dat al jaren inzet op voldoende voedselaanbod voor bijen. Chocolatier Dominique Persoone en presentatrice Britt Van Marsenille zijn ambassadeurs van de actie.
Bron: Eigen verslaggeving
