Afrikaanse katoenboeren moeten hopen op WTO-akkoord

Terwijl regeringsafgevaardigden in strakke pakken het uitvechten tijdens het wereldhandelsoverleg in Genève, hopen Afrikaanse katoenboeren op een akkoord dat hen uit de armoede zal hijsen. Landbouwers in rijke landen zoals de Verenigde Staten worden met subsidies aangemoedigd om meer katoen te verbouwen. Daardoor raakt de katoenmarkt verzadigd en daalde de katoenprijs de jongste tien jaar aanzienlijk. Gevolg: arme Afrikaanse katoenboeren krijgen het moeilijk om de eindjes aan elkaar te knopen.

"De landbouwers aan de onderkant van de ladder zijn de dupe", zegt Seydou Ouedraogo, die katoen verbouwt niet ver van Leo, op 200 kilometer van de hoofdstad Ouagadougou in Burkina Faso. "We willen gewoon gelijk behandeld worden. Katoen is onze enige bron van inkomsten en alleen katoen kan ons uit de armoede helpen. Nu voeren we een ongelijke strijd", zegt Ouedraogo.

In deze periode van het jaar zijn de katoenplantjes nog klein, zo'n twintig tot dertig centimeter hoog. Hun brede groene blaadjes steken af tegen de aarde, donker en vol na de moessonregens van de voorbije maanden. Burkina Faso is de grootste katoenproducent van West-Afrika en een vooraanstaand lid van de Katoen-4-groep, die de deelnemers aan het WTO-overleg onder druk zet om geen definitieve handelsovereenkomsten te sluiten zonder afspraken over een extra beperking op katoensubsidies.

De groep, waarvan ook Mali, Benin en Tsjaad deel uitmaken, lijkt resultaten te boeken. Op de onderhandelingstafel in Genève ligt een voorstel ter discussie dat de subsidies voor de Amerikaanse katoenindustrie met 82,2 procent zou doen afnemen. Dat is flink meer dan de zestig procent die gelijkaardige landbouwsectoren moeten inleveren. Washington betaalde de jongste jaren tussen twee en vier miljard dollar subsidies aan de 25.000 Amerikaanse katoenboeren. Zij exporteren tachtig procent van hun oogst en zijn op die manier goed voor veertig procent van de totale wereldkatoenhandel.

Het resultaat: overaanbod, waardoor de wereldwijde katoenprijs daalt. Als gevolg daarvan zien miljoenen West-Afrikaanse landbouwers hun inkomen slinken, terwijl ze vooral met de inkomsten uit de katoenoogst hun onderwijs, gezondheidszorg en andere noodzakelijke voorzieningen moeten zien te bekostigen. Katoenboeren in Burkina Faso hebben vaak kleine akkers, amper een paar hectare groot. Ze bewerken het land met brute spierkracht, met de hulp van familie en enkele ossen. Zelfs de grote katoenplantages, met tractoren en andere landbouwmachines, zijn maar een schim van de enorme, zwaar gemechaniseerde plantages in Verenigde Staten.

De subsidiepolitiek voor de Amerikaanse katoenboeren geraakte de jongste jaren steeds meer omstreden, en niet alleen in de campagne van de Katoen-4-groep. Ook Brazilië bond de kat de bel aan tijdens het WTO-overleg. Het land overweegt handelssancties voor een bedrag van vier miljard dollar.

Sommige economen schatten dat de Amerikaanse subsidiepolitiek de prijs van katoen op de wereldmarkt de jongste jaren met vijftien procent heeft gedrukt. Terwijl in mei 2007 net geen 46 dollarcent per pound katoen werd betaald, verdubbelde de prijs in maart van dit jaar bijna, tot meer dan 90 cent per pound. Dat was voor een deel te wijten aan de slinkende Amerikaanse export. Volgens Washington nam die de jongste twee jaar met liefst 38,5 procent af. Sinds maart is de prijs al flink gedaald en begin deze week werd in New York net geen 69 dollar betaald voor een pound katoen.(KS)