Wat is de CO2-voetafdruk van de Vlaamse veehouderij?

De Strategische Adviesraad voor Landbouw en Visserij (SALV) doet een voorstel voor een onderzoeksproject 'Carbon footprint van de Vlaamse veehouderij, meten is weten' nadat minister-president Kris Peeters inzicht vroeg in de CO2-voetafdruk van de sector. De SALV roept de onderzoeksinstellingen in Vlaanderen op om de krachten te bundelen zodat men snel beroep kan doen op duidelijke en wetenschappelijke bevindingen.

De SALV meent dat een duurzame ontwikkeling van de voedselketen kan versterkt worden indien de CO2-voetafdruk van de Vlaamse veehouderij op een wetenschappelijke en maatschappelijk gedragen manier kan worden bepaald. In een volgende fase kunnen op basis van de ervaringen van het project in de veehouderij voor andere sectoren gelijkaardige studies uitgevoerd worden, bijvoorbeeld rond energie-efficiëntie in de tuinbouwketen of rond visserij.

Om de relevantie van dergelijk onderzoeksproject aan te tonen, verwijst de SALV naar ontwikkelingen voor meer duurzaamheid in de voedselketen op economisch, sociaal en ecologisch vlak. Eind 2008 werd een charter 'Milieubeleid: 10 pijlers van de voedselketen' ondertekend en werd het streven naar een duurzame ontwikkeling van de hele agrovoedingsketen bekrachtigd. In mei 2010 resulteerde het ketenoverleg tussen de landbouworganisaties, de distributiesector en de voedingsindustrie in het ondertekenen van een gedragscode voor goede handelspraktijken. In de code is er aandacht voor zowel economie, milieu als maatschappij.

Ook Europese doelstellingen zetten de landbouwsector aan tot verduurzaming. De Europa-2020-strategie is gebaseerd op drie samenhangende en elkaar versterkende prioriteiten: slimme groei, duurzame groei en groei voor iedereen. De EU2020-strategie werd nog niet in concrete objectieven voor de landbouwsector vertaald. De klimaatdoelstellingen werden wel al tot op het niveau van de lidstaten verdeeld. Zo dient België tegen 2020 zijn uitstoot met 15 procent terug te dringen ten opzicht van 2005 voor de sectoren landbouw, transport en gebouwen. Ook dient België een aandeel van 13 procent hernieuwbare energie te realiseren.

De landbouwsector is producent van de broeikasgassen methaan (veehouderij), CO2 (transport, glastuinbouw) en stikstofoxiden (meststoffen). In 2007 bedroeg de totale emissie van broeikasgassen uit de landbouw volgens het Milieurapport Vlaanderen (MIRA) 8.843 kton CO2-equivalenten, een daling met 17 procent ten opzichte van 1990 en met 13 procent ten opzichte van 2000. Dit terwijl de totale emissie van broeikasgassen in Vlaanderen in dezelfde periode maar met 6 procent afnam. De sector draagt volgens de SALV dus meer dan zijn steentje bij in het terugdringen van de emissie.

De adviesraad meent dat er momenteel in Vlaanderen te weinig expertise is opgebouwd om in debatten over de CO2-voetafdruk van de land- en tuinbouwsector een rol te spelen. De CO2-voetafdruk, ook wel carbon footprint genoemd, is een maat voor de uitstoot van het aantal grammen broeikasgassen in een bepaald proces. Vrijwel zeker zal er meer aandacht komen voor maatregelen om deze emissies verder te reduceren. Dit zal implicaties hebben voor de kostenstructuur van landbouw en voor de prijzen van bepaalde producten en productieprocessen, maar het creëert ook mogelijkheden voor bepaalde productievormen. Verwacht wordt dat ook de consumenten op dit vlak steeds strengere eisen zullen stellen en bewustere keuzes zullen maken.

Om de kennislacune wat de uitstoot van broeikasgassen betreft enigszins te milderen, verwijst de SALV naar een onderzoeksproject van het Instituut voor Landbouw- en Visserijonderzoek (ILVO) dat inzicht probeert te krijgen in de hoeveelheid methaan die door rundvee in Vlaanderen geproduceerd wordt. De kennis is niettemin beperkt zodat de SALV het noodzakelijk acht om de CO2-voetafdruk van land-, tuinbouw- en visserijproducten vanuit een ketenbenadering te bepalen aan de hand van op internationale standaarden gebaseerde methoden.

De SALV vraagt dat de onderzoeksinstellingen in Vlaanderen de krachten bundelen zodat men in samenspraak met de betrokkenen uit de SALV en het middenveld snel tot duidelijke inzichten kan komen omtrent de CO2-uitstoot in de landbouwsector. De SALV suggereert om in eerste instantie te focussen op de intensieve veehouderij in Vlaanderen. Gegeven de uitdaging van klimaatverandering is een verdere verduurzaming van de intensieve veehouderij in Vlaanderen van strategisch belang voor alle betrokken agrovoedingsectoren.