"Soja maakt Argentijnse gezinslandbouw kapot"

Het lijkt wel alsof Argentijnse boeren alleen nog soja kennen. Het winstgevende gewas ver­dringt andere teelten en daarmee ook de kleine boeren. Ook de Argentijnse wouden en watervoorraden lijden onder de nooit eerder vertoonde expansie van de sojateelt, schrijft het nieuwsagentschap IPS. De sojateelt zou nu bijna 16,6 mil­joen hectare inpalmen, goed voor meer dan de helft van het Argentijnse land­bouwareaal. Dit betekent ruim een verdubbeling in vergelijking met tien jaar geleden.

Soja levert per ton ongeveer 385 euro op, een recordbedrag. Voor de teelt van maïs, tarwe en citrusvruchten is steeds minder plaats en zelfs de weidegronden krimpen in. Voor het milieu en de sociale verhoudingen op het platteland is dat een rampzalige ontwikke­ling. "Niemand wil er nog tarwe of melk produceren bij de enor­me winsten die soja oplevert", zegt Jorge Cappato van de Argen­tijnse milieuorganisatie Prote­ger aan IPS.

"Maar de sojateelt maakt ge­zinsbedrijven kapot en drijft de landarbeiders naar de steden", waarschuwt Cappato. Op soja-akkers is veel minder handenarbeid nodig dan bij ande­re teelten. Schaalvoordelen spe­len er ook sterk, zodat kleine boe­ren geen kans maken. In de noordoostelijke provincie Chaco, waar traditioneel veel katoen werd geproduceerd, is de plattelandsbevolking door de opmars van de sojateelt met ruim 20 pro­cent verminderd.

Ook de natuur lijdt sterk onder de sojateelt. "De afgelopen negen jaar is 2,5 miljoen hectare bos op­geofferd, voor een groot deel aan sojavelden", zegt Hernán Giardi­ni van Greenpeace Argentinië. Vorig jaar ging per dag gemid­deld 821 hectare bos voor de bijl, becijferde het Centrum voor Mensenrechten en het Milieu. Op de sojavelden wordt ook kwistig met sterke onkruidver­delgers gespoten. Begin de jaren negentig werd in Argentinië een miljoen liter glyfosaat per jaar verkocht, nu is dat er meer dan 180 miljoen liter. De intensieve sojateelt verarmt het Argen­tijnse bouwland. Wetenschappers hebben berekend dat de Argen­tijnse sojaboeren de afgelopen decennia 11,3 miljoen ton stik­stof, 2,5 miljoen ton fosfor en gro­te hoeveelheden andere voedings­stoffen uit de Argentijnse grond hebben gehaald. Kunstmest kan dat verlies maar ten dele goed maken.

"De sojateelt groeit zo sterk dat de sector op een dag onvermijdelijk in elkaar zal klappen", voor­spelt Cappato van Proteger. "Dat model zien we ook in de vis­vangst, de mijnbouw of de inten­sieve exploitatie van houtvoorra­den. Het ecosysteem wordt over­belast om op korte termijn zoveel mogelijk winst te maken". Experts pleiten voor diversifi­catie. Het voorbeeld is Brazilië, dat sterk staat in veel meer land­bouwproducten. Tegelijk moeten er maatregelen komen om de op­brengst van de winstgevende ex­port aan meer mensen ten goede te laten komen en te investeren in de ontwikkeling van het platte­land. Nu wordt een kleine elite van ondernemers schatrijk. In het noordoosten van Argentinië, waar veel soja wordt geteeld, is 37 procent van de bevolking arm.(MP)