"Rendabiliteit in sierteeltsector staat onder druk"

De rendabiliteit in de Vlaamse sierteeltsector staat onder druk door de extreem gestegen energiekosten, de problemen op vlak van prijsvorming, de regelgeving vanuit Europa en de zeer zware loonkosten. Tewerkstelling in de sierteelt was dan ook het centraal thema van de jaarvergadering van het Algemeen Verbond van de Belgische Siertelers en Groenvoorzieners (AVBS) in Gent.

Hoewel het aantal siertelers de afgelopen tien jaar daalde, was er wel een duidelijke schaalvergroting waar te nemen. Het areaal en de productie namen toe. Op tien jaar tijd groeiden de bedrijven onder glas met 21 procent: van gemiddeld 0,43 naar 0,56 hectare. De oppervlakte in open lucht nam toe van 2,35 naar 3,48 hectare, een stijging met 48 procent. In totaal heeft de Belgische sierteelt een areaal van 6.502 hectare in gebruik, vijf procent meer dan tien jaar eerder. Die stijging is volledig toe te schrijven aan de boomkwekerij, die als enige subsector zijn areaal zag toenemen.

Op vlak van tewerkstelling zijn de sierteeltsector en de groenvoorziening twee belangrijke spelers. Het aantal werkgevers daalde tussen 2008 en 2010 van 680 naar 653. Het aantal vaste werknemers bleef de afgelopen tien jaar vrij stabiel: van 3.474 werknemers in 2000 tot 3.150 in 2010. Bij de seizoenarbeiders werd in dezelfde periode een daling genoteerd van 839 personen tot 712. De sectoren tuinaanleg en -onderhoud kenden een opmerkelijke groei van 1.551 naar 2.353 werkgevers en van 6.243 naar 7.721 werknemers de afgelopen tien jaar.

Tussen de jaren 2000 en 2009 kende de sierteeltsector een omzetstijging van 10 procent. In 2009 bedroeg de productiewaarde van de sector 535 miljoen euro. Vanaf 2008 was er met 539 miljoen euro wel een duidelijke daling tegenover de voorgaande jaren. Zo was de gemiddelde jaarlijkse productiewaarde van de sierteelt tussen 2005 en 2007 gelijk aan 586 miljoen euro.

Het hoeft dan ook niet te verwonderen dat de rendabiliteit in de sierteelt onder druk staat. “Onze siertelers kunnen de voortdurend stijgende energie- en arbeidskosten zelden doorrekenen in de verkoopprijs. Ook de competitie met het buitenland drukt op de prijsvorming”, zei AVBS-voorzitter Géry Heungens tijdens de jaarvergadering. “Een ander belangrijk knelpunt is het vinden van bekwaam personeel.”

Die problemen rond tewerkstelling vormden de aanleiding voor een debat met Yves Leterme, adjunct-secretaris-generaal van de OESO, Piet Vantemsche, voorzitter van Boerenbond en Esther de Lange, Europees parlementslid voor de Nederlandse CDA. Zo kwamen de loonhandicap met de buurlanden aan bod, een evaluatie van het Belgisch systeem van loonindexering in vergelijking met de rest van Europa en de problematiek van de verschillende systemen van minimumlonen in de diverse Europese lidstaten.

Volgens Esther de Lange heeft België inderdaad een zeer zware loonkost. “In Nederland ligt die een stuk lager, maar ik wil er tegelijk op wijzen dat jullie een heel goed systeem voor seizoenarbeid hebben. Jullie zijn veel verstandiger omgegaan met tewerkstelling uit Europese landen, onder meer door het definiëren van knelpuntberoepen. In Nederland kennen wij dat niet en op zich is dat ook een sterk nadeel voor onze siertelers.”

Piet Vanthemsche wees erop dat de automatische loonindexering inderdaad voor een nadeel zorgt voor Belgische ondernemers, maar toch pleit hij niet voor een afschaffing van het systeem. “Wel moet er gekeken worden hoe we die index kunnen temperen”, zei hij. Ook Vanthemsche is ervan overtuigd dat ons systeem van seizoenarbeid zeer goed is. “Toch moet nagegaan worden hoe we het fraudebestendiger kunnen maken. We hebben in dat kader al suggesties gedaan, maar die werden tot nog toe tegengehouden. Nochtans zou dit voor de overheid prioriteit moeten worden.”

Duitsland krijgt in Europa al gauw de zwarte piet toegeschoven voor het afschaffen van de minimumlonen omdat het op die manier zorgt voor oneerlijke concurrentie. Yves Leterme begreep die beslissing wel. “Het land is omringd door landen met zeer lage lonen. Om het wegtrekken van de eigen industrie naar het Oostblok een halt toe te roepen, moest er iets gebeuren.” Toch ziet hij ook gevaren in die beslissing. “Mensen die met een loon van 400 euro in de maand moeten rondkomen, hebben geen koopkracht. Dat zorgt voor extra druk op de economie.”

Daarom pleitte de ex-premier ervoor om in België vooral op zoek te gaan naar middelen om de loonlasten te verlagen. Er werd ook gedebatteerd over administratieve vereenvoudiging van deeltijdse arbeid die zowel de werkgever als de werknemer ten goede komt. Verder was er aandacht voor maatregelen die de instroom van bekwame werknemers naar de sector van sierteelt en zeker de groenvoorziening kunnen bevorderen.

Voor 2012 heeft AVBS een aantal beleidslijnen uitgezet. Zo zal er nog meer werk gemaakt worden van promotie van sierteeltproducten in binnen- en buitenland in samenwerking met VLAM en FIT (Flanders Investment & Trade). Er wordt ook ingezet op meer samenwerking tussen productie, handel en de tuinaanlegsector. Ook zijn er actiepunten geformuleerd inzake gewasbescherming, milieu en fytosanitaire zaken. Tot slot gaat de sierteeltorganisatie ook werk maken van de communicatie tussen sierteelt en groenvoorziening enerzijds en onderzoek en onderwijs anderzijds.