Phytofar Instituut bekroont onderzoek duurzame landbouw
Het Phytofar Instituut reikte dinsdag twee prijzen van 7.500 euro uit voor innoverend onderzoek. Federaal landbouwminister Sabine Laruelle overhandigde de wetenschappelijke prijs aan het onderzoek naar de nevenwerking van gewasbeschermingsmiddelen op bijen. De professionele prijs ging naar een Vlaams-Waals project rond kennisuitwisseling tussen boeren waardoor bedrijf- en milieuprestaties verbeteren.
In het Academiënpaleis in Brussel reikte de Wetenschappelijke Raad van het Phytofar Instituut twee prijzen uit waarmee het projecten bekroont die bijdragen tot de ontwikkeling van een duurzame landbouw. Het project 'Nevenwerking van gewasbeschermingsmiddelen op bijen' sleepte de wetenschappelijk prijs in de wacht. Bestuiving door bijen is essentieel voor een goede productie in diverse landbouwgewassen. De laatste jaren wordt een algemene achteruitgang van het bijenbestand vastgesteld, wat behalve aan ziekteverwekkers, biodiversiteitsverlies, klimaat en weer ook aan gewasbescherming te wijten is.
Daarom identificeerden en evalueerden het Proefcentrum Fruitteelt en het departement Biologie van de K.U.Leuven de impact van subletale effecten van gewasbeschermingsmiddelen op bijen. De bijen werden blootgesteld aan zeer lage dosissen gewasbeschermingsmiddelen, waarna hun gedrag nauwgezet geobserveerd werd. Voor het eerst werden moleculaire technieken gecombineerd met gedragsexperimenten. Dit liet toe om eventuele risico's van toepassingen voor de bloei met niet-dodelijke middelen correct te kunnen inschatten. De code van goede landbouwpraktijken vermijdt reeds acute bijensterfte door van de landbouwers te verlangen dat zij geen voor bijen dodelijke middelen gebruiken tijdens de bloeiperiode.
De onderzoekers konden éénduidig subletale effecten identificeren en meten kort na de blootstelling aan dosissen die overeenkomen met residu's van een correcte behandeling voor de bloei. Onder invloed van bepaalde gewasbeschermingsmiddelen bleek bijvoorbeeld dat de overgang van verzorgsterbij in de bijenkast naar foerageerbij die stuifmeel verzamelt in de omgeving een vijftal dagen eerder plaatsvindt dan de gebruikelijke 21ste dag in het leven van een honingbij. "Op lange termijn vonden we evenwel geen negatieve effecten op bijenkolonies door het herstelvermogen van generaties die zich snel opvolgen", vertelt onderzoeker Tim Beliën van pcfruit.
Dat betekent dat het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen volgens de goede landbouwpraktijken geen gevaar oplevert voor de overleving van bijenkolonies. Een bijenkolonie kan uiteraard niet herstellen van een acute vergiftiging zodat goede afspraken tussen landbouwers en imkers noodzakelijk zijn volgens Beliën. Dit onderzoek kan de interpretatie van gelijkaardige studies op andere gewasbeschermingsmiddelen vergemakkelijken. Tot de vier actieve stoffen, waarvan de subletale nevenwerkingen door pcfruit en de K.U.Leuven reeds werden nagegaan, behoort ook imidacloprid. Veel imkers beschouwen dit insecticide, onder meer gekend van de zaadbehandeling 'Gaucho', als een voorname bron van bijensterfte.
Het project 'Beloftevol Boeren- Terr' Avenir Wallonnie' kreeg de professionele prijs als bekroning van de originele uitwisseling van kennis en ervaring tussen boeren onderling en over de taalgrens heen. Een groep Vlaamse en Waalse landbouwers, uit verschillende sectoren en met diverse overtuigingen, hebben onder leiding van Melanie Vanstaen (Inagro) en Céline Detremmerie (CRA-W) een milieumanagementsysteem uitgebouwd. De deelnemers ondernemen acties om de milieu-impact van hun bedrijf te verkleinen en baseren zich daarvoor op de internationale norm voor milieuzorg ISO14001.
Er wordt vertrokken vanuit de landbouwpraktijk en zowel collega-landbouwers als specialisten delen hun kennis. "Door samen te komen met collega's verdwijnt ieders bedrijfsblindheid", getuigt fruitteler Wim Adriaenssens. "Met kleine stappen worden bedrijf- en milieuprestaties verbeterd, bijvoorbeeld door inzicht te krijgen in het energieverbruik van verlichting en er vervolgens op te besparen."
Meer info: Nevenwerking gewasbeschermingsmiddelen op bijen & Beloftevol Boeren
