"Landbouwonderzoek onvoldoende vertaald naar praktijk"
De Vlaamse Raad voor Wetenschap en Innovatie (VRWI) vindt het bijzonder positief dat met het Witboek Landbouwonderzoek gestructureerde input wordt aangereikt over de ontwikkelingen binnen het Vlaamse landbouwonderzoek. Anderzijds betreurt de Raad dat er geen samenwerking is voorzien met andere onderzoeksdomeinen en dat er geen aandacht is voor doorstroming van de onderzoeksresultaten naar de praktijk.
Het Witboek Landbouwonderzoek werd vorig jaar voorgesteld en legt de langetermijnprioriteiten voor het Vlaams landbouwonderzoek vast. Het Platform voor Landbouwonderzoek met vertegenwoordigers van onderzoeksinstellingen, praktijkcentra, landbouworganisaties en beleidsmakers bepaalde in het Witboek een onderzoeksportfolio die de Vlaamse landbouwsector in staat moet stellen om de komende jaren competitief te blijven.
Het advies van de Vlaamse Raad voor Wetenschap en Innovatie komt er op vraag van minister-president Kris Peeters. Volgens de VRWI komt deze vraag om advies betrekkelijk laat, omdat het Witboek al dateert van maart 2009. “Wij hebben vernomen dat het Witboek intussen al verder geconcretiseerd werd in beleidsintenties en -plannen van tal van instellingen. Zo stelde het ILVO dit voorjaar nog zijn strategische onderzoeksagenda ILVO2020 voor”, staat te lezen in het advies van VRWI.
Wel vindt de Raad het heel positief dat het met het Witboek gestructureerde input aangereikt krijgt over de ontwikkelingen binnen het Vlaams landbouwonderzoek. “Wat er vanuit beleidsstandpunt rond landbouwonderzoek gebeurt, komt meestal aan bod in andere fora dan diegene die gebruikelijk worden ingeschakeld voor wetenschap en innovatie in het algemeen. Het Witboek wil precies een positieve opening vormen naar deze fora en de meer courante onderzoeksdomeinen en zo een aantal thema’s aanreiken waarmee ook deze andere domeinen rekening kunnen houden”, aldus de VRWI.
Volgens de Vlaamse Raad vormen vele van de kernthema’s die zijn opgenomen in het Witboek, ook het onderwerp van aanzienlijke onderzoeksinspanningen buiten het zuivere landbouwdomein. Op een aantal terreinen wordt al geruime tijd samengewerkt, maar de VRWI is van mening dat dit nog te weinig tot uiting komt in het Witboek. “Wij pleiten voor meer aansluiting en toenadering van het landbouwonderzoek met het onderzoek op verwante thema’s in andere sectoren en domeinen”, luidt het. De Raad benadrukt dat die samenwerking tweerichtingsverkeer dient te zijn.
In het Witboek is er ook een inventaris gemaakt van mogelijke onderzoeksthema’s. Volgens de VRWI is deze lijst aan opgesomde onderzoeksthema’s en onderzoekstopics te omvangrijk en weinig selectief. “Ook zijn de onderzoekslijnen eerder ruim omschreven en de prioriteiten niet duidelijk afgelijnd”, aldus het advies. “Er is dus nood aan een nog explicietere identificatie van de 'speerpunten' binnen het landbouwonderzoek, gebaseerd op de analyse die werd gemaakt bij de opmaak van het Witboek. Ook over het vervolgtraject van het Witboek bestaan nog heel wat vragen, in het bijzonder over de implementatie ervan”.
De VRWI is ook van mening dat het Witboek heel wat interessante vaststellingen en aanbevelingen bevat, maar dat die in essentie op een kwalitatief niveau blijven. Slechts in beperkte mate wordt cijfermateriaal aangereikt ter staving van de conclusies. Daarom pleit de Raad ervoor om een aantal kwantitatieve kernindicatoren op te stellen en kernwaarden op te nemen, die dan aanleiding kunnen geven tot een internationale benchmarking en het zetten van concrete doelstellingen.
In het Witboek wordt weinig of geen aandacht besteed aan de manier waarop de onderzoeksresultaten zullen bekend gemaakt worden bij individuele spelers en bedrijven in de Vlaamse land- en tuinbouwsector, meent de VRWI. “De toepassing van het onderzoek door de land- en tuinbouwsector op korte, middellange en lange termijn wordt onvoldoende benadrukt. Voor aanvang en tijdens het onderzoek moet men steeds oog hebben voor de finale implementatie en valorisatie van de onderzoeksresultaten. Dit is een moeilijke, maar cruciale bekommernis”, klinkt het.
Ook betreurt de VRWI dat er bij de uitwerking van het Witboek onvoldoende betrokkenheid is geweest vanuit de industrie. “Bovendien is er geen duidelijke indicatie dat dit in de toekomst wel zal gebeuren”, meent de Raad. Er is in het Witboek ook te weinig aandacht voor de Europese context, het Europees landbouwonderzoek en mogelijke internationale samenwerkingsverbanden in het kader van Europese onderzoeksprogramma’s.
De Raad stelt ook vast dat er in het Witboek drie centrale doelstellingen naar voor worden geschoven: het verdiepen van de competenties inzake intensieve en efficiënte landbouw, het verbreden van het waardecreatiemodel en het verduurzamen van de agrarische productie. “Wij pleiten ervoor om duurzame landbouw meer als een hoofddoelstelling te expliciteren, want het is niet ondenkbaar dat deze drie doelstellingen met elkaar in tegenspraak komen bij de verdere concretisering van het landbouwonderzoek”, besluit het VRWI.
