"Landbouwers onderschatten gevaar van zwevend stof"

Volgens het Beleidsdomein Landbouw en Visserij is zwevend stof in de landbouwsector een zwaar onderschat probleem. “Het veroorzaakt niet alleen gezondheidsproblemen bij de landbouwer zelf, maar ook bij de dieren en in de omgeving”, stelt Veerle Campens. “Nochtans bestaan er heel wat technieken die de hoeveelheid stof sterk kunnen reduceren. Een bewustmakingscampagne is daarom aangeraden.”

Het aandeel zwevend stof van de land- en tuinbouw in Vlaanderen in 2008 bedraagt volgens berekeningen van de Afdeling Monitoring en Studie (AMS) 33 procent uitgedrukt in PM10 en 15 procent uitgedrukt in PM2,5. PM staat daarbij voor de fractie van de stofdeeltjes met een aerodynamische diameter kleiner dan 10 of 2,5 µm. “Je kan stellen dat hoe kleiner de stofdeeltjes zijn, hoe gevaarlijker ze zijn voor de gezondheid. Ook de samenstelling van het stof is van groot belang”, aldus Campens.

Het zijn vooral de veeteelt en de akkerbouw die te maken hebben met stofproblemen. In een stal is stof afkomstig van mest, veevoeder, ligmateriaal, huid- en haarschilfers van de dieren, diverse bouwmaterialen en ook insecten en micro-organismen. In de veeteeltsector hangt dit deels samen met de problematiek van ammoniak- en geuremissies. Op het veld is het stof afkomstig van opwaaiende bodemdeeltjes. De problematiek van zwevend stof is hier dus grotendeels verbonden met bodemerosie.

“Het zwevend stof veroorzaakt in de veeteeltsector en voornamelijk in de pluimveesector is een stringenter probleem dan in de akkerbouw door de langere duur van blootstelling en de hogere concentraties aan schadelijker en fijner stof”, stelt AMS. Nochtans kunnen een aantal maatregelen de hoeveelheid fijn stof reduceren met 90 tot 95 procent. “Denk maar aan luchtwassers en filters, het vernevelen of sproeien van plantaardige olie of het verminderen van hokbevuiling in de stal door mest via een optimale stalindeling of via versnelde afvoer van mest naar de mestkelder.”

In de akkerbouwsector kunnen de bestaande erosiebestrijdingsmaatregelen zoals direct inzaaien, niet-kerend ploegen, inzaaien van groenbedekkers en het behoud van blijvend grasland het fijn stof reduceren. Om de akkerbouwer zelf te beschermen, is een stofvrije tractorcabine het effectiefst. Dit heeft wel tot nadeel dat het de emissie van stof naar de omgeving toe niet vermindert. Bij de veeteelt zijn het dragen van een halfgelaatsmasker en het beperken van het verblijf in stoffige ruimtes goede maatregelen.

Omdat land- en tuinbouwers nog te weinig kennis hebben van de gevaren die verbonden zijn aan de blootstelling aan zwevend stof, is volgens de landbouwadministratie een bewustmakingscampagne noodzakelijk. “Er is echter ook nog verder onderzoek nodig. Zo moet de stofreductie die de vermelde maatregelen teweegbrengen verder gekwantificeerd worden en de praktische haalbaarheid verder getest worden”, klinkt het bij AMS.

Meer informatie: Wat zweeft er in de lucht? De problematiek van zwevend stof in de Vlaamse land- en tuinbouw.