Kan kabeljauwbestand zich nog herstellen?

In de jaren zestig was de kabeljauw nog een veel voorkomende vissoort in de Atlantische Oceaan. Canadese vissers haalden meer dan een miljoen ton kabeljauw per jaar binnen. Na die vette jaren van overbevissing is de Atlantische kabeljauw sinds de jaren negentig een schaarse soort geworden. Hoewel de vangstquota zijn teruggeschroefd, blijkt de soort zich nauwelijks te herstellen. Natuurverenigingen klagen over gebrekkige bescherming, maar wetenschappers vragen zich af of herstel nog wel mogelijk is.

In de Noordzee heeft de stijgende watertemperatuur de hoeveelheid plankton in het water doen dalen en de groeipieken verschoven. De kabeljauw, die zich voedt met miniscule planktondiertjes, zou daardoor honger lijden, vermoeden Europese zeebiologen. En die honger zou mogelijk het herstel verhinderen. Ook Canadese onderzoekers vermoeden dat de opwarming het kabeljauwbestand beïnvloedt.

Eugene Colbourne van het Northwest Atlantic Fisheries Centre in St. John's bestudeert het effect van de temperatuur op de kabeljauw en stelde vast dat vier jaar oude vissen kleiner zijn naarmate ze in kouder water opgroeien. "Blijkbaar groeien ze sneller in warmer water", aldus Colbourne. De relatief warme Golf van Maine is een van de weinig plaatsen voor de Canadese kust waar de kabeljauwpopulatie nooit echt is ingestort. "Maar de kabeljauwvangst blijft laag", zegt hij niettemin. "Mogelijk trekt kabeljauw weg naar het noorden, omdat hij kouder water verkiest", oppert George Rose van de Memorial University van Newfoundland.

"Kabeljauw leeft normaal in grote groepen, ze zwemmen heel dicht bij elkaar. Misschien zijn ze nu met zo weinig dat ze zich niet goed meer kunnen voortplanten, omdat hun hele systeem van migratie en paring verstoord is", opperen wetenschappers zoals Ken Frank van het Bedford Institute of Oceanography in de kustprovincie Nova Scotia. "Maar we moeten niet opgeven", vindt George Rose, "er is genoeg vis om de voorraden weer op te bouwen". Hij verwijst daarbij naar de Noorse haring en de schelvis voor de Amerikaanse kust, twee soorten die na een bijna-uitroeiing en een strikte bescherming weer in groten getale te vinden zijn.

"Misschien wordt de verzwakte kabeljauwpopulatie door zijn eigen prooidieren onder de knoet gehouden", oppert Ken Frank. Hij bestudeert de ecosystemen waarin kabeljauw leeft en heeft vastgesteld dat de vissoorten die normaal door kabeljauw worden opgegeten, zoals haring en lodde, talrijker geworden zijn op plaatsen waar de kabeljauw is weggevist. "Die soorten eten de eitjes en larven van bodemvissen zoals kabeljauw. Misschien kan de kabeljauwpopulatie zich niet herstellen omdat het aantal kleinere vissen zo toegenomen is". Al voegt Ken Frank er meteen aan toe dat er wel zestig andere hypothesen zijn over het uitblijven van het kabeljauwherstel.

Lees ook: geVILT: "Onze kabeljauw is weggezwommen"