Grillig weer zorgde in 2011 voor hoog nitraatresidu

De nitraatresidumetingen in het najaar van 2011 leverden bij 4.910 landbouwers een overschrijding van de norm op. Begeleidende maatregelen moeten toekomstige overschrijdingen vermijden. De uitzonderlijke weersomstandigheden zorgden ook voor een hoger gemiddeld nitraatresidu: 82 kg nitraatstikstof per hectare in 2011 tegenover 66 kg in 2010.

Van de in totaal 12.479 landbouwers waarbij een nitraatresidumeting werd uitgevoerd in 2011, werd bij 4.910 landbouwers een overschrijding van de eerste drempelwaarde vastgesteld. De Mestbank stelde bij de nitraatresidumetingen op percelen waar geen beheerovereenkomst Water werd toegepast een hoger gemiddeld nitraatresidu vast in vergelijking met 2010.

Het uitzonderlijk droge voorjaar, de natte zomer en een najaar gekenmerkt door uitzonderlijk hoge temperaturen, verklaren voor bepaalde teelten zoals maïs in zekere mate het hogere gemiddelde nitraatresidu in 2011. Op gras- of graanpercelen waar een vanggewas ingezaaid werd, is het nitraatresidu in 2011 vergelijkbaar met 2010. Een hoog nitraatresidu vergroot het risico op uitspoeling van nitraat naar grond- en oppervlaktewater zodat landbouwers zich in dat geval moeten schikken naar begeleidende maatregelen.

1.430 landbouwers hebben een matige overschrijding van de nitraatresidunorm op hun perceel en krijgen enkel de maatregelen van maatregelenpakket één opgelegd. Bij 1.086 landbouwers werd ook de tweede drempelwaarde overschreden. Voor 873 landbouwers gelden de strengere maatregelen van pakket drie. Ten slotte zijn er 1.521 landbouwers met een overschrijding van de vierde drempelwaarde. Bovenop het hele pakket begeleidende maatregelen wordt op percelen met de hoogste overschrijding de toegelaten stikstofbemesting met 40 procent verminderd voor alle teelten met uitzondering van begraasd grasland.

In het Mestdecreet wordt voor het verbeteren van de waterkwaliteit gekozen voor een gebiedsgerichte aanpak met zogenaamde focusgebieden. Focusgebieden vertonen in de metingen van oppervlakte- en grondwater een verminderde waterkwaliteit. Daar zijn dus extra inspanningen nodig om de achterstand op het vlak van de waterkwaliteit in te halen. Dit werd vertaald in een lager maximaal nitraatresidu voor graslandpercelen in focusgebied.

Om de toepassing van oordeelkundige bemesting en goede landbouwpraktijken te stimuleren, treedt een bonus-malussysteem in werking. Focusgebied kan aan niet-focusgebied worden toegevoegd indien tijdens twee opeenvolgende winterjaren geen enkele overschrijding van 50 mg nitraat per liter in de MAP-meetpunten wordt gemeten en er ook een positieve evolutie van het grondwater is. Omgekeerd volstaat één overschrijding van de nitraatnorm of een negatieve evolutie van het grondwater voor het ontstaan van nieuw focusgebied.

Recent werd het Coördinatiecentrum Voorlichting en Begeleiding Duurzame Bemesting (CVBB) opgericht. Eén van hun taken is specifieke teeltbegeleiding op perceelsniveau. Land- en tuinbouwers kunnen contact opnemen met een erkend praktijkcentrum in hun provincie als zij hier beroep op willen doen.

Meer info: Maatregelenpakketten bij overschrijding nitraatresidunorm