Fruittelers maken kennis met Europa en idee van 't jaar

Een kwarteeuw Fruitteeltnieuws, het vakblad voor fruittelers, werd in stijl gevierd tijdens de jaarvergadering in Sint-Truiden. Bijna 200 aanwezigen namen met stemkastjes deel aan een praatshow over Europa. Na afloop was iedereen een beetje meer Europeaan en meer overtuigd dat het ondernemersklimaat in ons land nog zo slecht niet is. Apotheose van de avond was de verkiezing van een revolutionaire fruitpers tot idee van 't jaar.

Fruitteeltnieuws is sinds 1988 de referentie voor alle fruittelers in Vlaanderen. De redactie zorgt in nauwe samenwerking met de drie partners van Fruitteeltnieuws (studiekring Guvelingen, Proefcentrum Fruitteelt en de sectorvakgroep Fruit van Boerenbond) voor een tweewekelijks kwaliteitsblad. Fruittelers maken er handig gebruik van om hun teelttechniek bij te schaven. De syndicale dossiers zijn spek naar de bek van de sectorvakgroep Fruit van Boerenbond.

Voorlichting over Europa is zowel voor Fruitteeltnieuws als voor Boerenbond een moeilijke opdracht. De ideale formule bleek een interactieve praatshow met Boerenbondvoorzitter Piet Vanthemsche en Europakenner Hendrik Vos (UGent). Alle aanwezigen op de jaarvergadering voor fruittelers in de Academiezaal van Sint-Truiden kregen een stemkastje. Zo kwamen we te weten dat de helft van de circa 170 aanwezigen een professionele fruitteler was. Een volgende stemronde leerde dat de aanwezigen België een goede plek vinden om te leven maar een slechte omgeving om te ondernemen.

Zou het te maken kunnen hebben met de regeldrift van Europese en andere overheden? Ongetwijfeld, maar dat doet geen afbreuk aan de welvaart en voorspoed die Europa ons heeft gebracht. "Er is geen plek ter wereld waar 500 miljoen mensen gemiddeld zo welvarend zijn, zo lang leven en zo goed sociaal beschermd zijn", zet professor Hendrik Vos in de verf. Heel wat uitdagingen zijn te groot voor een nationale aanpak. Op Europees niveau de problemen aanpakken, vergt wel compromissen. "En een compromis kan per definitie beter", zoekt Vos naar een verklaring voor het gekanker over Europa.

Piet Vanthemsche merkt op dat de sociale regels niet mee geëvolueerd zijn met de gemeenschappelijke economische ruimte. "Daardoor is het gelijke speelveld er niet altijd", hekelt de Boerenbondvoorzitter. Landen die onder de Europese maatstaaf duiken, maken zichzelf economisch aantrekkelijker. Denk bijvoorbeeld aan het ontbreken van een minimumloon in Duitsland en de mini-jobs die Duitsers aan elkaar rijgen om een volwaardig loon bij elkaar te werken. De verschillende sociale systemen van de lidstaten zijn volgens professor Vos moeilijk te verzoenen, zodat een harmonisering niet voor morgen is.

Door de verschillen in levensstandaard tussen de EU-lidstaten is er arbeidsmigratie. Het merendeel van de seizoenarbeiders waar de Vlaamse fruittelers elke pluk beroep op doen, is van buitenlandse origine. Driekwart van de in Sint-Truiden aanwezige fruittelers denkt ook over vijf jaar nog een beroep te doen op Poolse arbeiders. Meer Belgische arbeidskrachten zijn uiteraard welkom, maar de fruitteelt heeft er niet zo'n goed oog in. "Werklust, discipline en de juiste attitude hebben we nodig", vat Vanthemsche het krachtdadig samen.

Toch mag de sector zijn lot niet verbinden aan buitenlandse seizoenarbeiders. "Vandaag zijn Polen een godsgeschenk maar als de welvaart ginder stijgt, blijven ze op termijn misschien weg", waarschuwt de Boerenbondvoorzitter. Bovendien zijn er vlakbij huis veel laaggeschoolde jongeren. "De land- en tuinbouw is bij uitstek geschikt om hen werk te verschaffen", vindt Vanthemsche. Over seizoenarbeid wil hij nog kwijt dat de lage kostprijs daarvan in ons land een grote troef is. "Tijdens de onderhandelingen met de sociale partners heb ik seizoenarbeid laten verankeren in de wet zodat er niet tweejaarlijks over onderhandeld moet worden. We moeten nu zelf de discipline hebben om het systeem correct te gebruiken."

Het Europa-kritische publiek valt toch als één blok voor de voordelen van de euro. "Europa heeft constructiefouten, maar werkt wel. Zonder zouden we geen peren of varkensvlees naar de andere kant van de wereld kunnen exporteren", zegt Vanthemsche. Daarom noemt hij het afgeven van nationale bevoegdheden aan Europa "de weg vooruit". Zo zouden de bankenregels naar het EU-niveau getild moeten worden. "Anders dreigt de kredietverstrekking aan onze KMO's moeilijk te worden", vrezen zowel Vanthemsche als Vos.

De Europese subsidies voor nieuwe fruitplantages in Polen liggen Vlaamse fruittelers zwaar op de maag. De Boerenbondvoorzitter begrijpt dat, maar geeft geen valse hoop. "Hebben wij in het verleden niet net hetzelfde gedaan? Het Europees landbouwbeleid geldt voor iedereen en je kan het niet terugdraaien. De Poolse fruitplantages zijn een realiteit waarmee we moeten leren leven. Het antwoord op die uitdaging moet van onze eigen sterktes komen, zoals de veilingen en verzamelde expertise."

Na de praatshow was bijna iedereen ervan overtuigd dat een half miljoen euro beter in België dan in het buitenland geïnvesteerd kan worden. "Hein Deprez blijft hier fabrieken bouwen omdat het hogere rendement de meerkost compenseert", noemt Vanthemsche een groot ondernemer die al langer weet dan het ondernemersklimaat hier nog zo slecht niet is.

Tot slot maakten burgemeester van Sint-Truiden Veerle Heeren en Eddy Leclere, voorzitter van studiekring Guvelingen en gedurende twee jaar voorzitter van (het comité van partners achter) Fruitteeltnieuws, de winnaar bekend van de wedstrijd Idee van 't jaar. Het publiek stemde voor de zuurstofvrije spiraalfilterpers waarmee ILVO-doctorandus Domien De Paepe erin slaagt om ook van peren kwaliteitsvol vruchtensap te maken. "De pers kan alle zacht- en hardfruitsoorten aan en we kunnen er zelfs smoothies en vruchtenpuree mee maken. Alle gezonde stoffen blijven tijdens het bijzondere persproces behouden", vertelt Bart Van Droogenbroeck, Domiens begeleider bij ILVO.

De Paepe kon de trofee en de bijbehorende geldprijs niet persoonlijk in ontvangst nemen. Een groot voedingsbedrijf was uitgerekend vrijdag zijn fruitpers aan het uittesten in de Food Pilot van ILVO. Sinds de agrovoedingsindustrie lucht heeft gekregen van de pers, doet hij een groot deel van zijn werkweek niet anders dan samen met bedrijven de fruitpers uitproberen. Voor de verwerking van tweedekeusperen betekent zijn pers de lang verwachte doorbraak. Sap maken van appels is gemeengoed maar perensap maken zonder kwaliteitsverlies is van een andere orde. Jaarlijks gaan 8.000 ton rebutperen naar de compostering, de veevoederindustrie en de bio-energiesector, bij gebrek aan een beter alternatief.

De spiraalfilterpers haalde het van zes andere inzendingen voor de ideeënwedstrijd van Fruitteeltnieuws. KUL-student Rik Clymans ontwikkelde een elektrische fruitmotval. Door feromonen, voor de motten aantrekkelijk UV-licht en elektrocutie te combineren, wil hij afrekenen met de belangrijkste plaag in de appelteelt. Hommelproducent BioBest dong mee naar de prijs met 'Flying Doctors', een dispensersysteem dat hommels biopesticiden of stuifmeel meegeeft bij het verlaten van het nest. Het sociale economiebedrijf De Ploeg wil in 2014 een fruitploeg op pad sturen. Mensen die anders niet terechtkunnen op de arbeidsmarkt, zullen in de fruitsector aan de slag kunnen.

Niet gewonnen, maar wel erg beloftevol is de Magnum-boom van fruitboomkwekerij Carolus. Magnum is een tweejarige doorgroeiboom die al bijna volwassen is bij de aanplant. Ondertussen is er al een patent op gevestigd want de voordelen zijn velerlei: gebalanceerde groei, hoge productie, weinig snoeiwerk en een kleiner risico op beurtjaren. Een andere teeltinnovatie is de Rockit van de Limburgse Tuinbouwveiling (LTV). Het kleine, rode snackappeltje in een transparante tubeverpakking heeft alle troeven om bij de jeugd een hype te creëren. Aan het eind van de keten belooft AB Cooling meer efficiëntie met de AB Speedbox. Met behoud van de productkwaliteit zou de inkoelefficiëntie met 75 procent verhoogd worden.