Erosiebestrijding op landbouwpercelen verplicht maken?

Cindy Franssen (CD&V) vroeg leefmilieuminister Joke Schauvliege naar het succes van erosiebestrijding. “Als het probleem ondanks subsidies en sensibilisering van landbouwers blijft bestaan, moeten maatregelen misschien verplicht worden”, suggereerde Bart Martens (sp.a). Uit het antwoord van Schauvliege blijkt dat landbouwers zich ook op vrijwillige basis sterk inspannen in de strijd tegen erosie.

In Vlaanderen zijn ongeveer 120 gemeenten deels of geheel erosiegevoelig. Een areaal van 10.000 hectare wordt bestempeld als sterk erosiegevoelig, wat voor de landbouwers als gevolg heeft dat zij op die percelen verplicht zijn erosiebestrijdingsmaatregelen toe te passen. De maatregelen bestaan uit een minimale bodembedekking en een minimaal landbeheer en zijn afhankelijk van de teelt. Een landbouwer die ervoor kiest een sterk erosiegevoelig perceel permanent bedekt te houden (door middel van grasland, nvdr), hoeft geen bijkomende maatregelen te nemen.

Op percelen waar erosiebestrijding niet verplicht is, maar wel nuttig, kunnen landbouwers sinds 2005 een beheersovereenkomst erosiebestrijding afsluiten met de Vlaamse overheid. “Landbouwers maken gretig gebruik van de maatregelen die hen aangeboden worden om te vermijden dat hun vruchtbare grond wegspoelt”, zegt Schauvliege.

Zij illustreert dat met cijfers voor de eerste (2000-2006) en tweede (2007-2013) programmaperiode. Daaruit blijkt dat beide periodes samengeteld meer dan 800 landbouwers circa 3.000 grasbufferstroken hebben aangelegd, samen goed voor een totale oppervlakte van ongeveer 685 hectare. Wanneer door zware regenval modder van een perceel spoelt, helpt een 'grasbuffer' in het verlengde van de hoogtelijnen, de modder op zijn weg te stoppen. Een 'grasgang' geldt als een ander type erosiebestrijdende maatregel. In dat geval gaat het om een grasstrook op het diepste punt van een perceel waardoor water het perceel kan verlaten zonder geulen te veroorzaken.

Ook de financiële ondersteuning voor die grasgangen wordt goed benut. In totaal hebben 213 landbouwers 326 grasgangen aangelegd, samen goed voor een oppervlakte van circa 100 hectare. 208 landbouwers engageerden zich om circa 3.000 hectare gedurende die ganse periode niet-kerend te bewerken. Schauvliege ziet een stijgende trend in de beheersovereenkomsten erosiebestrijding. Het aantal unieke landbouwers dat een beheersovereenkomst erosiebestrijding lopende heeft, bedraagt in 2010 ongeveer 800.

Over de inspanning van gemeenten om erosie te bestrijden, is Schauvliege minder lovend. Gemeenten vragen tot nog toe weinig subsidie aan bij de Vlaamse overheid voor erosiebestrijdingswerken. De minister ziet als belangrijkste oorzaak de moeilijkheden bij de aankoop of onteigening van grond. Gemeenten verkrijgen moeilijk het akkoord van alle betrokken eigenaars en gebruikers om de geplande erosiebestrijdingswerken uit te voeren op hun gronden. “Eigenaars en gebruikers zijn beter te overtuigen door gespecialiseerde contactpersonen, net daarom kunnen gemeenten beroep doen op erosiecoördinatoren”, aldus Schauvliege.

In Wallonië werd na de zware overstromingen met de vinger gewezen naar de landbouw die onvoldoende inspanningen zou doen om erosie te bestrijden. De grootste Waalse landbouworganisatie FWA benadrukt dat landbouwers zeer goed bewust zijn van het belang van erosiebestrijding. “De bodem is het werkinstrument van landbouwers. Wij zijn de eerste om dat in stand te houden”, klinkt het.

“Meer dan 75 procent van de percelen die voor 1 september geoogst waren, zijn ingezaaid met een groenbemester, onder meer om erosie te voorkomen. Percelen met een hellingsgraad steiler dan 10 procent zijn voorzien van een erosiestrook en meer dan de helft van het Waalse landbouwareaal is permanent grasland waardoor erosie uitgesloten is”, illustreert de landbouworganisatie.