Vlaamse gambakweker kent grote sterfte tijdens winterprik, maar blijft enthousiast

Eric De Muylder (58) is Vlaanderens enige gambaboer. De Vlaams-Brabander is sinds hij afgestudeerd is als landbouwingenieur actief in de aquacultuur en specialiseerde zich vanaf 1991 in de productie van garnalenvoer. Dat deed hij voor een kwekerij op het tropische eiland Seychellen in de Indische Oceaan. Nadat hij in de jaren erna ook optrad als adviseur garnalenteelt besloot hij in 2014 de tropische kweek naar België te halen.

Dat doet hij in een plastic serre achter zijn woonhuis in Ternat. De serre is uitgerust met diverse geïsoleerde watertanks die gevuld zijn met tienduizenden liter zout water dat normaal gezien opgewarmd wordt tot 24 à 25 graden. Door de stijgende energiekosten liet hij in 2021 de temperatuur al enkele graden zakken. “Desalniettemin moesten we aan het einde van jaar 16.000 euro bijbetalen en steeg het maandelijkse voorschot van 1.400 naar 4.000 euro per maand.”

Uit vrees voor herhaling en nog meer extra elektriciteitskosten besloot de kweker de voorbije maanden om de temperatuur verder terug te schroeven. Toen er zich in december plotseling een winterprik aandiende, daalde de temperatuur in de waterreservoirs tot 13 graden en dat werd veel diertjes fataal. “Vooral de middelgrote garnalen zijn toen massaal gestorven. De grote garnalen hebben zich wonderwel goed gehouden. Zij zijn in een winterslaap gegaan, maar hebben het wel overleefd.”

“Er wordt in Vlaanderen jaarlijks 20.000 ton aan garnalen geïmporteerd”, schetst de kweker de afzetmarkt in ons land. Deze importgarnalen komen van grote kwekerijen in  Zuidoost-Azië, Zuid-Amerika en Afrika. “Het gaat daar om massaproductie waarbij er tijdens de teelt veel kwaliteit verloren gaat. Zo kunnen er tijdens de oogst ook dode garnalen bij de levende terecht komen. Daarnaast gaat er tijdens de logistiek veel smaak verloren doordat garnalen ingevroren, ontdooid en opnieuw ingevroren worden. De importgarnalen zijn daardoor erg plat van smaak. Vlamingen kennen hierdoor de echte smaak van garnalen niet.”

De Muylder schat door de winterprik zo’n 100 kilo aan gamba’s verloren te hebben, garnalen die de komende maanden zouden zijn uitgegroeid tot een gewicht van 200 kilo. Het komt erop neer dat de ondernemer de komende vier maanden weinig productie zal hebben en van vooraf aan moet beginnen. “De kweek van eitje naar larf, kleine garnaal tot volwassen garnaal (20/30 gram) neemt zo’n zes maanden in beslag”, legt de kweker uit.

Veredeling van winterhardere garnalen

Ondanks de grote sterfte ziet hij ook positieve elementen waaraan hij zich optrekt. “Het is bijzonder dat veel grote garnalen het overleefd hebben bij 13 graden. Dat betekent dat wij met de veredeling op de goede weg zijn.” Hij startte zijn kwekerij zeven jaar geleden met geïmporteerde garnalenlarven uit Amerika. “Deze variëteiten waren erg ziektegevoelig en hadden veel warmte nodig. Bij 13 graden zouden deze allemaal gestorven zijn.” Drie jaar geleden begon hij met de eigen opkweek van moederdieren en brengt hij zijn eigen uitgangsmateriaal voort. “Door jaren in koudere temperaturen gekweekt te hebben, is de kouderesistentie al sterk toegenomen. Wie weet welke resultaten we verder nog kunnen boeken.”

Thuisverkoop is vooralsnog een nevenactiviteit van De Muylder die rond de ton garnalen produceert. In hoofdzaak verdient hij zijn kost met het adviseren van garnalenkwekers en het verzorgen van rondleidingen en trainingen op zijn bedrijf. Daarnaast voert hij ook nog onderzoek uit voor de garnalenvoederindustrie. Op termijn wil hij uitgangsmateriaal verkopen aan kwekers in Europa. Nog ambitieuzere plannen gaan over de uitbouw van een franchisenetwerk in Vlaanderen waarbij de Vlaams-Brabander kwekers van advies en uitgangsmateriaal wil voorzien.

Hij geeft aan momenteel bijvoorbeeld met een serreteler in gesprek te zijn over het opzetten van een kwekerij. “Dat bedrijf heeft een WKK (warmtekrachtkoppeling, red.) en kan een deel van de restwarmte inzetten op de gambakwekerij.” Ook in andere gevallen is er volgens hem synergie met land- en tuinbouwactiviteiten. Bovendien neemt de kweek relatief weinig tijd in beslag en zijn de opstartkosten relatief beperkt. “Een boerenschuur zou bijvoorbeeld perfect als fundament kunnen dienen.”

Voor zijn kweek in Ternat wacht de gambaboer af wat de toekomst zal brengen. “Met de huidige energiekosten is het mogelijk verstandig om de komende jaren in de wintermaanden de kweek tijdelijk stop te zetten om in mei weer in productie te komen. Een andere optie is te investeren in meer zonnepanelen, een windmolen of een WKK. Met een WKK kan je de dure gas terugverdienen door dure elektriciteit te verkopen en kan je profiteren van de warmte”, aldus de ondernemer. Om af te sluiten geeft hij mee nog voorraad te hebben voor oud en nieuw.