Varraomijt en imidacloprid benadelen samen honingbijen

De varroamijt en het neonicotinoïde bestrijdingsmiddel imidacloprid benadelen samen honingbijen bij hun zoektocht naar stuifmeel. Samen verminderen ze het vliegvermogen van honingbijen waardoor bijenvolken verzwakken en zelfs kunnen sterven. Dat zeggen onderzoekers van Wageningen Universiteit. Begin 2014 concludeerde diezelfde universiteit nog dat de actieve stof imidacloprid niet de oorzaak is van wintersterfte bij bijen, maar dat het voor zwakke bijenvolken toch dat zetje zou kunnen zijn dat ze niet meer kunnen hebben.

De rol die de varroamijt speelt bij de wintersterfte van bijenvolken is al langer bekend. Over de rol van neonicotinoïden, zoals imidacloprid, is al enige jaren een verhit debat gaande. In eerdere studies over de effecten van deze gewasbeschermingsmiddelen op honingbijen werden vaak individuele bijen blootgesteld aan relatief hoge dosissen van het bestrijdingsmiddel. “In dit onderzoek zijn daarentegen juist hele bijenvolken gedurende een aantal maanden blootgesteld aan zowel de varroamijt als imidacloprid”, benadrukken de onderzoekers.

Voor het experiment gebruikten de onderzoekers foeragerende bijen. Die werden gevangen op het moment dat ze naar het volk terugkwamen met stuifmeel aan hun achterpoten. Daaruit leiden de onderzoekers af dat deze bijen tenminste één keer succesvol stuifmeel hadden gehaald. “Omdat heel zieke bijen waarschijnlijk niet eens foerageerbij worden, betekent dit dat we eerder een onderschatting dan een overschatting maken van de effecten van de varroamijt en imidacloprid op individuele bijen in deze volken”, klinkt het.

De gevangen bijen werden in een vliegmolen getest op hun vliegcapaciteit. Deze vliegmolen laat toe de afgelegde afstand en snelheid van de bijen te meten. Om de bijen zo goed mogelijk te kunnen vergelijken, kregen ze vooraf een vaste hoeveelheid brandstof in de vorm van suikerwater. Op basis van dit experiment hebben de onderzoekers geconstateerd dat honingbijen veel kortere afstanden vliegen wanneer ze uit volken komen met veel varroamijten.

“De afstanden die zij afleggen, zijn nog geringer wanneer die volken ook blootgesteld zijn aan het chemische bestrijdingsmiddel imidacloprid in een dosis die bijen in het veld kunnen tegenkomen. Het effect van de varroamijt blijkt groter dan dat van imidacloprid, maar het bestrijdingsmiddel verergert wel het negatieve effect van de parasiet”, klinkt het. Het vermogen van een bijenvolk om voedsel te halen gaat er dus door een combinatie van beide factoren op achteruit. Wanneer dat effect lang genoeg aanhoudt, leidt dat mogelijk tot verzwakking en sterfte van het volk, concludeert het onderzoek dat gefinancierd werd door het Nederlandse ministerie van Economische Zaken.

Begin 2014 bleek uit meerjarig onderzoek van de universiteit van Wageningen naar het effect van imidacloprid dat er wel enig effect werd vastgesteld op het aantal bijen in de zomer, de hoeveelheid bijenbrood en het broed, maar dat er geen effect was op de overwintering. Wel werd toen al duidelijk dat de blootgestelde bijen significant minder neiging vertoonden om uit te zwermen. Daaruit concluderen dat imidacloprid onschuldig is, wilden de onderzoekers toen niet. “Het is misschien niet de grote boosdoener als het gaat om wintersterfte, maar het zou bij zwakke bijenvolken juist dat zetje kunnen zijn dat bijen niet meer kunnen hebben”, klonk het. Een hypothese die nu bevestiging vindt.