Nieuw offensief voor statiegeld

Het statiegeld was een belangrijk onderdeel van het Vlaams Verpakkingsplan, dat de vorige Vlaamse regering in 2018 opstelde. Toenmalig CD&V-minister Joke Schauvliege. Het was volgens haar essentieel om de tonnen zwerfvuil langs Vlaamse wegen te verminderen. Maar het idee stuitte op weerstand van coalitiepartners N-VA en Open Vld en werd nooit gerealiseerd. In het verpakkingsplan werd daarom opgenomen dat het statiegeld er ten vroegste pas zou komen in 2023 én enkel indien de industrie bepaalde doelstellingen niet zou halen. Zo moet tegen 2025 95 procent van alle huishoudelijke verpakkingen ingezameld en gerecycleerd worden.

Sneller schakelen

Oppositiepartijen Groen en Vooruit bleven sindsdien ijveren voor een snellere invoering, en nu roert ook CD&V zich opnieuw. “We mogen niet bang afwachten wanneer de zwerfvuilcijfers verder blijven stijgen”, zegt Vlaams volksvertegenwoordiger Tinne Rombouts in een opiniestuk dat verscheen op de website van Knack. “We moeten sneller durven schakelen.”

Extra aandacht voor handhaving is positief volgens Rombouts, maar een te nauwe focus is nefast voor de strijd die we voeren tegen zwerfvuil. “Handhaving is één aspect om het probleem van zwerfvuil aan te pakken, maar is zeker niet zaligmakend”, zegt ze. “Het is onrealistisch om te verwachten dat de gewestelijke handhavers bijvoorbeeld op het platteland de zwerfvuilproblematiek gaan terugdringen met hogere GAS-boetes. Het blikje dat eindigt in de wei, wordt hiermee niet vermeden. Gaat er op elke landweg een vaststeller staan die vervuilers op heterdaad betrapt? Zelfs in de stad zullen er ogen te kort zijn.”

“Als er geen extra preventieve maatregelen met zekerheid op succes mogelijk zijn, waarom wordt dan niet nu concreet werk gemaakt van statiegeld of een alternatief beloningssysteem?”, vraagt Rombouts zich af. “Het invoeren van een meer ingrijpende maatregel zoals bijvoorbeeld statiegeld in samenwerking met de verschillende sectoren neemt veel tijd in beslag. Onze buurlanden Nederland en Duitsland geven aan dat de voorbereiding tot een jaar in beslag neemt.”

Het kabinet van minister Demir gaf alvast een reactie aan persagentschap Belga. "We zien de noodzaak niet om te reageren op een volksvertegenwoordiger die afspraken in vraag stelt die gemaakt zijn door ministers van haar eigen partij."

Fost Plus: “Op weg om doelstellingen te realiseren”

Fost Plus, de private organisatie die consumentenverpakkingen verwerkt, is een felle tegenstander van statiegeld. “Wij, de handel en de industrie zijn goed bezig”, zegt Valerie Bruyninckx, PR-manager van Fost Plus aan Knack. “Wij zijn op weg om de gestelde doelstellingen te realiseren. Uit onze recent gepubliceerde cijfers van 2020 blijkt dat we de tussentijdse mijlpalen gehaald hebben.”

“Overheden, burgers en producenten zijn vragende partij voor meer openbare netheid”, zegt Bruyninckx. “Tegelijk is het ook een zeer complex probleem, dat zijn oorsprong vindt in een gedragsprobleem. Enkel een fundamentele, duurzame mentaliteitsverandering kan de openbare netheid verbeteren.”

Over de evolutie van het zwerfvuil in coronajaar 2020 doet Fost Plus nog geen uitspraken. “Er bestaan, voor zover wij weten, op dit moment geen voldoende brede en extrapoleerbare cijfers over het zwerfvuil tijdens de afgelopen maanden. Dat er een impact zal zijn, lijkt onvermijdelijk. Nu al conclusies trekken met het oog op de evaluatie van 2022 is echter voorbarig.”