Mengteelten: een slimme manier om de landbouwproductie te optimaliseren
nieuwsMengteelten worden al sinds oudsher geteeld, denk aan grasklaver en de drie zussen: maïs, klimboon en pompoen. De voordelen zijn legio: mengteelten zijn onder meer goed voor de bodem, de biodiversiteit en zorgen voor een meeropbrengst. Begeleidingsdienst voor een Betere Bodem- en Waterkwaliteit (B3W) lijst enkele voorbeelden op.
Door verschillende gewassen samen te telen, benut je de beschikbare ruimte en voedingsstoffen efficiënter. Dit leidt niet alleen tot hogere opbrengsten, maar biedt ook extra voordelen zoals een betere bodemgezondheid en meer biodiversiteit.
Voorkomen van ziektes en onkruiden
Twee of meerdere teelten die op hetzelfde moment aanwezig zijn zorgen voor een verlaagde ziektedruk. Een plaag kan zich niet verspreiden op andere soorten, de verspreiding wordt daarom afgeremd bij aanwezigheid van een andere teelt. Onkruiden krijgen ook geen kans: alle licht en plaats wordt benut door de mengteelt. De teeltvariatie zorgt ook voor biodiversiteit boven- en ondergronds, wat ook onkruid voorkomt.
Bodemleven
Een plant cultiveert rond de wortels een mini-ecosysteem van bacteriën door het afscheiden van suiker via de wortels. Variatie in de teelt betekent dus ook variatie ondergronds: met mengteelten stimuleer je verschillende soorten bacteriën in de bodem. Dit gebeurt niet alleen bij mengteelten, maar ook bij groenbedekkermengsels. Meer variatie in het bodemleven zorgt ook voor een betere weerstand tegen ziektes. Ten tweede zal een grotere populatie bacteriën het organisch materiaal beter afbreken. Omdat oogstresten beter worden afgebroken, wordt er dan weer meer stikstof uit vrijgesteld. Dat levert dus een besparing op kunstmest op.
Darwin-effect
Een voorbeeld van een mengteelt is méteil. In méteilmengsels groeien granen en vlinderbloemigen, leguminosen of peulvruchten, eventueel met erwten en/of wikken samen. Samen groeien ze beter: de granen vormen letterlijk een klimrek voor de erwten. De vlinderbloemigen fixeren dan weer stikstof, en leveren extra stikstof voor de granen. Zo kan je als landbouwer besparen op bemesting. Wanneer bijvoorbeeld de bonen bloeien, trekken ze bestuivers aan, en verhogen ze de biodiversiteit bovengronds nog meer. De peulvrucht en het graan benutten de ruimte en beschikbare voedingsstoffen in de bodem op een andere manier. Met méteil kan je een meeropbrengst behalen, in vergelijking met een monoteelt graan, dat noemt men het Darwin-effect. Je krijgt daarnaast ook een hoger eiwitgehalte in het graan.
Ditzelfde geldt voor een mengteelt van maïs en bonen. Maïs brengt zetmeel aan in het veevoeder, maar mist eiwit. Dat wordt dan aangevuld door de bonen. In deze mengteelt zien we ook een verhoogde zetmeelinhoud in de maïs.
Méteil is een veelvoorkomende mengteelt. Er is een belangrijk onderscheid binnen méteil volgens de oogstwijze. Bij de maaisnede wordt het geoogst als groenbedekker, bij het hakselen als gehele plantensilage (GPS) en bij het dorsen als granen.
Hoe later er geoogst wordt, hoe meer afrijping bij de granen en de peulen, wat een hoger zetmeelgehalte betekent. Ook in korte ketens kan deze mengteelt van pas komen, zoals bij de ambachtelijke bakker of producent van vegetarische alternatieven.
Productief kruidenrijk grasland
Ook productief kruidenrijk grasland is eigenlijk een mengteelt. Het omvat drie teeltgroepen met elk hun eigen functie: grassen, vlinderbloemigen en kruiden. Kruidenrijk grasland is robuuster dan monocultuur, dat merk je vooral in de zomer. Diepwortelende kruiden zoals weegbree, kropaar, cichorei of rode klaver kunnen beter aan het water dat zich dieper in de bodem bevindt. De lange, diepe wortels verbeteren de structuur van de bodem. In zware gronden zorgen ze er dus voor dat grasland extreme regenval beter kan slikken.
Kies je voor kruidenrijk grasland, dan kan je in het voorjaar of in het najaar zaaien. Meer informatie over zelf aan de slag gaan met deze teelt vind je op de pagina van een eerder evenement over productief kruidenrijk grasland. Kies je voor grasklaver, dan heeft B3W de 10 geboden voor een geslaagde teelt verzameld op de website.
In september en oktober organiseert B3W twee uitwisselingsmomenten. Meer info op de B3W-website.
Bron: B3W
Beeld: Hooibeekhoeve
