"Zien hoe onze lokale land- en tuinbouw te grabbel wordt gegooid, valt me zwaar"

Topje van de ijsberg

Elk jaar nodigt de landbouworganisatie zijn stakeholders uit voor haar traditionele Nazomerontmoeting. Tijdens dit event dat doorging in het KBC-gebouw in Brussel blikte voorzitter Ceyssens terug op de jaarresultaten van 2022 van de Vlaamse land- en tuinbouwsector. Die cijfers zijn niet goed. “De spectaculair gestegen kosten (+25%) deden de omzet binnen de sector, die nochtans met 19 procent toenam, volledig verdampen”, zo klonk het.

Die cijfers zijn volgens hem nog maar het topje van de ijsberg. “We dreigen in een ongekende neerwaartse spiraal te komen. De impact van de gestegen kosten en de oorlog in Oekraïne zullen pas in de winter en het voorjaar van 2023 voelen. Het ergste moet dus nog komen”, waarschuwt hij. Deze uitzonderlijke situatie vraagt volgens hem uitzonderlijke maatregelen die het strategisch kapitaal van onze voedselproductie vrijwaren.

Met een kater wakker worden?

Ceyssens, die sinds mei voorzitter is geworden van de organisatie, ziet in gesprekken met landbouwers steeds hetzelfde terugkomen: de druk op land- en tuinbouwers is enorm. “Dag en nacht werken ze om topproducten te produceren waarvoor boeren vandaag helaas een lage en erg schommelende prijs voor krijgen; de druk van grote investeringen om te kunnen voldoen aan de vele vereisten waaraan landbouwers vandaag moeten voldoen. Investeringen en kosten die onze boeren vaak niet kunnen doorrekenen in hun prijs voor de producten. Gecombineerd met de gigantische rechtsonzekerheid is dit alles zeer nefast voor het inkomen en het welbevinden in de sector”, meent hij.

De voorzitter ziet ook parallellen met andere sectoren. “Duwen we onze lokale landbouwers naar de uitgang, net zoals we gedaan hebben met onze eigen energie en textiel? Of kiezen we ervoor om ons te laten inspireren door ons buurland Frankrijk waar president Macron zich onlangs uitdrukkelijk uitsprak voor het behoud van een lokale voedselproductie “om niet met een kater wakker te worden”. Op vlak van energie kunnen we alvast iets leren van onze zuiderburen”, luidt het.

Toppunt van hypocrisie

De kaalslag waar we in de landbouw op afstevenen, zal volgens Ceyssens niet noodzakelijk leiden tot kale winkelrekken. “Het zal wel leiden tot het verdwijnen van lokale en zeer duurzame producten van eigen bodem voor producten van elders die vaak tegen veel minder hoge standaarden voor klimaat, milieu, dierenwelzijn en voedselveiligheid geproduceerd zijn. Zou dat niet het toppunt van hypocrisie zijn?”, vraagt hij zich af.

Nochtans heeft de sector naar zijn mening heel wat troeven. “We hebben een ijzersterke voedselvoorziening in eigen land, vaak nog beter dan de strenge heersende normen en dat aan een betaalbare prijzen voor onze bevolking. De landbouwsector is een sector die zorgt voor jobs en welvaart. Niet minder dan 160.000 mensen worden tewerkgesteld in de Vlaamse agrovoedingssector die een omzet heeft van 60 miljard euro en een positieve handelsbalans van 6 miljard euro”, somt Ceyssens op.

Hij wijst erop dat de landbouwsector door middel van innovatie ook voortdurend stappen heeft vooruitgezet richting een duurzamere planeet: “Sinds 1990 verminderde de sector zijn stikstofuitstoot met 56 procent. Tussen 1990 en 2019 daalde de uitstoot van broeikasgassen met 18 procent. Land- en tuinbouw is netto producent van elektriciteit met een productie die het equivalent is van het gebruik van 650.000 gezinnen. De koolstofvoetafdruk van Belgisch witblauwvlees is een derde lager dan die van Iers rundvlees en de helft van Braziliaans rundvlees. Reststromen werken we weg via diervoeding, enz."

Volgens de voorzitter is de uitdaging vandaag om zowel economisch als ecologisch efficiënt te produceren groter dan ooit. “Op sommige vlakken botsen we op grenzen en moeten we zoeken naar oplossingen. Maar om te bouwen aan oplossingen, om te optimaliseren, hebben boeren een correct inkomen nodig. Alles staat of valt met economische duurzaamheid. Zonder een correct inkomen verliezen onze boeren de appetijt om te ondernemen en de kans om te investeren in de toekomst”, benadrukt hij.

Beleid dat boeren naar waarde schat

Maar wat Boerenbond doet “en zal blijven doen” voor zijn leden, is niet voldoende. “Ik wil ook hameren op de belangrijke rol die de overheid daarnaast heeft om de huidige moordende onzekerheid bij onze land- en tuinbouwers weg te nemen”, klinkt het. “Ze hebben een beleid nodig dat hen naar waarde schat en investeert in een performante land- en tuinbouw in Vlaanderen. Een beleid dat hen om te beginnen de tijd en het vertrouwen gunt om de transitie naar de toekomst te maken.”

Dat beleid mag volgens Ceyssens, hoewel terecht, niet enkel focussen op de correctie van het ecologische. Ook op het economisch vlak moet volgens hem gecorrigeerd worden. Vandaag ziet hij dat we de meest groene én de meest vrije markt willen zijn. Het gevolg daarvan is dat onze boeren een topproduct moeten produceren voor een aalmoes. “Wie verduurzaamt, wie vermindert emissies, wie zorgt voor meer dierenwelzijn?”, vraagt hij zich af. “Dat is de producent, de boer. Hij investeert in duurzame diervriendelijke stallen, precisietechnieken, past zijn landbouwpraktijken aan, koopt nieuwe, duurzamere maar daardoor ook duurdere grondstoffen of extensiveert op dure Vlaamse landbouwgrond en dure arbeid.”

Dat zijn echter kosten die de boeren niet krijgen doorgerekend. “Aankopers grijpen terug naar de wereldmarktprijs als startreferentie. De zwakste schakel wordt de kosten doorgeschoven, de sterksten vangen de baten”, luidt het. Ceyssens stelt dat er nood is aan eerlijke handelsakkoorden “die de Europese boer niet uitverkopen”. We vragen eerlijke mededinging die de kleine ondernemer beschermt tegen grote spelers. We vragen economisch recht dat niet enkel een aantal hoogst oneerlijke handelspraktijken verbiedt, maar ook basis eerlijke handelspraktijken verplicht zoals een correcte doorrekening van kosten. Alles en iedereen moet beschermd worden: de consument, het milieu, de dieren,... en wat met de boer?”

Tot slot roept de Boerenbondvoorzitter het beleid op tot geloof in vooruitgang en innovatie. “Onze landbouw staat helemaal in de 21ste eeuw, klaar ons voedsel te produceren op een steeds duurzamere manier. We kunnen dit alleen door vooruit te gaan, niet door terug te keren naar de 19de eeuw”, aldus Ceyssens die benadrukt dat er meer dan ooit zal moeten samengewerkt worden om de voedselproductie te vrijwaren voor de toekomst.