Geen vaart achter nieuwe grachtenkaart: uitstel met vier jaar

De opmaak en validatie van een Vlaamse grachtenkaart zorgde de voorbije maanden voor heel wat opschudding. Omdat er geen eenduidige digitale bron bestaat van het Vlaamse grachtenbestand, besloten de bevoegde administraties in de vorige legislatuur een kaart te ontwikkelen. “De grachten zijn nog niet voldoende in kaart gebracht om ze efficiënt in te zetten voor het lokale waterbeleid”, aldus VMM, die vorig jaar het ontwerp van de kaart lanceerde. Dat ontwerp werd opgemaakt met behulp van artificiële intelligentie (AI) en bevat onder meer heel wat niet eerder aangeduide grachten. In de toekomst zou de kaart gebruikt kunnen worden voor onder meer het opsporen van waterverontreiniging en erosiebestrijding. “Louter een informatief document, waaraan geen juridische gevolgen aan verbonden kunnen worden”, benadrukte Vlaams minister van Omgeving Jo Brouns (cd&v) toen het onderwerp besproken werd vorige maand tijdens een commissievergadering in het Vlaams parlement.

Maar dit werd onthaald op heel wat scepsis. Zowel lokale besturen, landbouworganisaties als parlementsleden bleken weinig vertrouwen te hebben in de beloofde gevolgen van de kaart, maar ook op de validatie ervan. Gemeentes kregen vijf maanden de tijd om alle aangeduide grachten te verifiëren met de werkelijke situatie op het terrein. Daarbij kwamen opvallende fouten aan het licht in de AI-kaart, zoals een gracht die op een dak bleek te liggen, wat het belang van een grondige validatie onderstreepte.

Uitstel tot volgende legislatuur

Tegen eind april moesten de lokale besturen aanvankelijk de validatie afgerond hebben. Maar minister Brouns liet weten dat de deadline uitgesteld ging worden. Dit werd nu ook bevestigd door VMM: de datum wordt van 30 april 2025 naar 30 november 2029 opgeschoven. Zo krijgen de lokale besturen niet een paar maanden respijt maar ineens vier jaar.

“Wij staan nog steeds achter onze vraag om een grachtenkaart op te stellen”, reageert VMM. Het efficiënter opsporen van waterverontreiniging en erosiebestrijding is nog steeds van belang voor de instantie. “Dit is een politiek beslissing. Na de bespreking ervan in de commissie Leefmilieu werden heel wat vraagtekens geplaatst bij de grachtenkaart vanuit de landbouwhoek”, klinkt het korte antwoord.

Weinig vertrouwen

Landbouworganisatie Boerenbond blijft lokale besturen vragen om kritisch tegenover deze kaart te staan en hun bezwaren aan VMM te bezorgen. Volgens Boer Burger Belangen Limburg moeten niet enkel de lokale besturen kritisch staan tegenover de kaart, maar ook de landbouwers zelf. BBB Limburg gelooft niet dat de kaart geen juridische referentie kan worden. De partij gaat ervan uit dat er bijkomende beschermingszones zullen ontstaan, met economische gevolgen voor de landbouw. “Dit is voor ons grond- en broodroof”, aldus BBB-Limburg. “Van de onderhandelingen tussen de landbouw en de overheid na de boerenprotesten is niets overgebleven. Erger nog: nu komen ze er pas achter dat ze zijn uitverkocht en grond moeten inleveren in de vorm van nog meer beschermingsstroken. Landbouworganisaties, de minister en sommige vakbladen trachten onze boeren te sussen, maar intussen worden ze voorbijgestoken met wetgeving die ze zelf niet meer kunnen terugdraaien. Of de moed niet meer hebben om een verweer in te dienen.” Volgens BBB-Limburg zal het uitstel met vier jaar niet veel veranderen. “Uitstel van executie”, klinkt het scherp.