FAVV blikt terug op een bewogen jaar

Hoewel de coronacrisis voor velen het leven in zekere zin on hold heeft gezet, zijn we allemaal verder blijven consumeren. “Voedingsbedrijven zijn dus niet gestopt met de productie, de invoer, de verwerking en de verkoop van levensmiddelen”, zegt Herman Diricks, gedelegeerd bestuurder van het Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen (FAVV), tijdens de persconferentie over het jaarverslag van het FAVV. “Maar niet alleen Covid-19 kleurde het afgelopen jaar. De brexit werd niet plotseling van de agenda gehaald, kleine sesamzaden strooiden ‘roet’ in het eten, fraudeurs hebben geen vakantie genomen, dierenziekten zijn niet gestopt met zich te verspreiden... We hebben ons ook in 2020 flexibel en doelgericht ingezet – en blijven dat doen – om de consument te beschermen, overal in België en Europa.”

Aangepaste corona-checklist in de distributiesector

Bij de aanvang van de coronacrisis stond één ding vast: het FAVV is een essentiële dienst en moet controles blijven uitvoeren. “Heel wat voedingsbedrijven werden hard getroffen door de pandemie en het FAVV hield van bij het begin rekening met hun moeilijke situatie”, aldus Diricks. “De controleurs bleven dus aanwezig op het terrein, ook in de horecasector. Als alternatief werden de controles uitgevoerd aan de hand van een aangepaste checklist.”

Vanuit de bestaande checklist werd een nieuwe controle checklist ontwikkeld, met de essentiële punten tijdens de controle (‘items’). De vereenvoudigde checklist bestaat uit 16 belangrijke items. Dit zijn de aspecten die een hoge impact hebben op de voedselveiligheid wanneer ze niet worden nageleefd.

Het FAVV voerde ook snel enkele versoepelingen in: de jaarlijkse heffing die horeca- en ambulante zaken moeten betalen werden geschrapt voor 2020 en later ook voor 2021, horecazaken die wilden overschakelen naar een take away-dienst moesten hiervoor geen bijkomende registratie aanvragen en routinecontroles op locaties waar risicogroepen aanwezig zijn (zoals in ziekenhuizen, rusthuizen) werden tijdelijk niet uitgevoerd.

Primaire sector is beste van de klas

Elk bedrijf actief in de voedselketen moet bij het FAVV gekend zijn en wordt systematisch en volgens een vooraf bepaalde frequentie door het Agentschap gecontroleerd. Het eindresultaat kan ofwel conform (gunstig, met of zonder opmerkingen) zijn, tot tevredenheid van iedereen, of niet conform (ongunstig). “In dit laatste geval moeten er maatregelen getroffen worden”, aldus Diricks.

De primaire sector haalt het hoogste percentage van conformiteit: maar liefst 90 procent van de uitgevoerde controles voldoen aan de vereisten. In de verwerking zijn 88,3 procent van de controles conform, in de distributie ligt dat aantal op 66,2 procent.

Het meldpunt van het FAVV waar consumenten met een klacht terecht kunnen, kreeg dit jaar wel opvallend meer meldingen over de korte keten. “De consument wendde zich in 2020 meer tot de korte keten”, legt Diricks uit. “We registreerden in 2020 zo’n 21 klachten, tegenover één klacht in 2019. We krijgen vooral vragen over de manier waarop de producten worden aangeboden, dat gaat dan bijvoorbeeld over vragen over het product zelf of vragen bij het productieproces.”

Varkenspest en vogelgriep

Op 20 november 2020 herwint België op Europees niveau de vrije status voor Afrikaanse varkenspest (AVP). Een maand later, op 21 december 2020, gebeurt hetzelfde op internationaal niveau via de Wereldorganisatie voor diergezondheid (OIE), wanneer België zijn vrije status voor alle suidae (varkens en everzwijnen) terugkrijgt. “Het snel herwinnen van deze status was niet mogelijk zonder de voorbeeldige samenwerking op federaal en regionaal niveau”, stelt Diricks.

Toch is de uitvoer van varkensvlees naar de ongeveer twintig landen die een embargo hadden ingesteld, niet automatisch hervat na het verkrijgen van de vrije status. Zo behielden eind 2020 nog dertien landen hun embargo op Belgisch varkensvlees.

Naast het Afrikaanse varkenspestvirus, sloop er nog een ander virus ons land binnen, het vogelgriepvirus. “Door het toenemende risico in België heeft federaal minister van Landbouw David Clarinval op 1 november 2020 bij ons een periode van verhoogd risico afgekondigd”, weet Diricks. “Hierdoor konden extra maatregelen worden genomen om het risico op insleep van het virus in de Belgische pluimveebedrijven te beperken. De trekroute van een vogel heb je uiteraard niet in de hand, maar dankzij de bioveiligheidsmaatregelen die permanent gelden in professionele bedrijven en dankzij een efficiënt bewakings-, preventie- en beheerssysteem dat door het FAVV is opgezet, bleef de aanwezigheid en de verspreiding van het virus in België beperkt.”

Intense voorbereiding voor de brexit

Hoewel de brexit (politiek gezien) officieel werd ingevoerd op 31 januari 2020, zijn de economische en commerciële gevolgen pas helemaal zichtbaar geworden aan het einde van de overgangsperiode op 31 december 2020.

Federaal minister van Landbouw David Clarinval is alvast tevreden met de werking van het FAVV in het uitzonderlijke jaar 2020. “Ik wil alle medewerkers van het FAVV bedanken voor het vele werk dat zij hebben verricht”, reageert hij. “Ondanks een bijzonder moeilijk jaar 2020 heeft het FAVV zijn uiterste best gedaan om zijn opdrachten te vervullen en enkele bijkomende uitdagingen het hoofd te bieden: brexit, Afrikaanse varkenspest en vogelgriep zijn de belangrijkste. Het Agentschap was in staat zich aan te passen aan de omstandigheden die met de pandemie gepaard gingen, teneinde de veiligheid van de voedselketen optimaal te waarborgen.”

Meer weten? Het jaarverslag 2020 kan je hier terugvinden.