Droogte zorgt voor grote verliezen in (West-Vlaamse) landbouwsector

De historisch lage debieten situeren zich op verschillende plaatsen in West-Vlaanderen en in het Dender- en het Dijlebekken. Op 53 procent van de meetplaatsen in heel Vlaanderen worden momenteel zeer lage en lage 14-daagse gemiddelde debieten gemeten, op 37,9 procent wordt een laag debiet gemeten. Slechts in 9,1 procent van de meetplaatsen worden normale waarden gemeten, nergens zijn er hoge of zeer hoge 14-daagse gemiddelde debieten.

"In juli hebben we al een captatieverbod gehad in die waterlopen, maar ondertussen is het water zo gezakt op veel plaatsen dat er zelfs op veel plaatsen amper nog water instaat", zegt VMM-woordvoerster Katrien Smet. Het gaat dan om water dat normaal gezien gebruikt wordt voor de landbouw, al kan die ook wel grondwater gebruiken of water uit bevaarbare waterlopen, "maar ook daar horen we dat debiet verder zakt".

Volgens de meest recente cijfers van 1 augustus vertoonde ook 79 procent van de meetplaatsen voor grondwater een lage (44 procent) tot zeer lage (35 procent) freatische grondwaterstand voor de tijd van het jaar. De problemen bevinden zich momenteel vooral bij de natuur, de landbouw en de industrie en VMM verwacht dat het op korte termijn zeer droog tot extreem droog zal blijven in het grootste deel van Vlaanderen.

Dat de droogtetoestand een grote impact heeft, is goed voelbaar voor de landbouwers in West-Vlaanderen, waar in grote mate aan groenteteelt wordt gedaan. "Die sector is heel zwaar getroffen, want groenten zijn dure vruchten. Landbouwers rekenen op een redelijk rendement om uit de kosten te geraken. De verliezen hebben dus meteen een grote impact in West Vlaanderen", zegt Guy Depraetere van het Algemeen Boerensyndicaat (ABS).

Nood aan structurele oplossingen

Voor sommige gewassen krijgen landbouwers te maken met verliezen van 20 à 25 procent. "Boontjes krijgen het moeilijk. Ze moeten zich nu ontwikkelen, maar ze verbranden door de zon. Dit is catastrofaal voor de diepvriesboontjes. Er zijn percelen waar niets zal kunnen worden geoogst", zegt Danny Metsu, voorzitter van ABS Ieper en zelf ook groenteboer. In de spruitjesteelt worden eveneens verliezen van rond de 20 procent verwacht. Bij de vroege aardappelrassen wordt een opbrengstverlies van 40 tot 50 procent verwacht.

De landbouwers pleiten daarom opnieuw voor structurele maatregelen tegen de droogte. "Er moeten meer alternatieven zijn dan een captatieverbod. Als deze situatie doorgaat, wordt de situatie enkel erger."

Vergunning als struikelblok

De provincie West-Vlaanderen startte in 2019 wel met een project om samen te werken met de private sector en landbouwers om waterbuffers aan te leggen. "Tot nu toe is daar één project in afgerond. Er zijn dossiers die al 3 jaar openliggen zonder dat er schot in de zaak komt. Het probleem? Vergunningen. Ik krijg als landbouwer een vergunning om een put te graven voor waterbuffering, maar ik krijg geen vergunning om de aarde uit die put weg te voeren. De wil bij de landbouwers is er dus zeker, maar er is een stelselmatige onwil om vergunningen te verlenen waardoor die bekkens er niet komen", zegt Metsu.

De problemen in de landbouwsector, zorgen automatisch ook voor problemen in de sector van diepvriesgroenten. "Dit jaar zullen volgens die bedrijven de diepvriezen nog niet halfvol zitten met diepvriesgroenten. De energieprijzen zullen enkel stijgen, maar de prijs voor het product bij de boer gaat niet omhoog", besluit Metsu van ABS.

“Vlaanderen al beter bestand tegen droogte”

VMM benadrukt dat de situatie ernstig is en nauwgezet wordt opgevolgd. Volgens Katrien Smet is Vlaanderen wel beter gewapend tegen de droogte dan een paar jaar terug. "Met het afwegingskader prioritair watergebruik kunnen we doordachte en wetenschappelijk onderbouwde maatregelen nemen om de kans op waterschaarste en de gevolgen ervan te beperken. De Blue Deal van de Vlaamse regering rolt meer dan 70 acties op het terrein uit om de strijd tegen waterschaarste en droogte aan te gaan", klinkt het. "Ook met onze Proeftuinen Droogte laten we bedrijven samenwerken aan innovatieve projecten die waterschaarste in periodes van droogte kunnen inperken."

Op Radio 1 zei Smet ook dat VMM geen pieken ziet in het verbruik van water, wat vaak wel het geval is wanneer het erg warm is. "Het zou kunnen dat de mensen op hun centen letten, het leven is duurder geworden, maar misschien zijn mensen zich ook bewuster van hun eigen gedrag, want we zitten allemaal in hetzelfde schuitje. Het zijn niet alleen de boeren of de industrie, we moeten het allemaal samen doen."

Raadpleeg het toestandsrapport van VMM van augustus 2022.