Compost: het overwegen waard?

Bodemorganische stof opbouwen is een werk van lange adem en vraagt soms heel wat puzzelwerk om in te passen op een landbouwbedrijf. Nochtans zijn er heel wat voordelen verbonden aan een organische stofgehalte binnen de streefzone. Door klimaatverandering wordt een goede bodemkwaliteit bovendien steeds belangrijker.

Landbouwer Michel Hendrickx uit Linter zet daarom sinds enkele jaren in op compost om het koolstofgehalte op peil te houden. “Compost is geen wondermiddel, maar het kan je bodemkwaliteit behoorlijk efficiënt verbeteren”, geeft hij tijdens de bijeenkomst van B3W aan collega’s mee.  

Mogelijkheden binnen de geldende wetgeving

Voor de gezondheid van de bodem is het essentieel om organische stof op te bouwen. Het zorgt voor een betere sponswerking waardoor gewassen resistenter worden tegen extreme droogte of regenval. Een organisch stofgehalte binnen de streefzone zorgt ook voor een rijker bodemleven, waardoor onder andere de bodemstructuur erop vooruitgaat.

Het opbouwen van organische stof is echter geen makkelijke klus die je op korte termijn klaart. Het vraagt een doorgedreven investering in de bodem en het duurt een tijdje voor je resultaat ziet. Bovendien bevat de traditionele organische bemesting zoals stalmest heel wat fosfor. Die beperkt de aanvoer van organisch materiaal in de bedrijfsvoering van landbouwers.

Compost vs. klassieke bemesting

Compost biedt enkele voordelen ten opzichte van de klassieke organische bemesting. Zo is compost zeer efficiënt om duurzaam koolstof vast te leggen in de bodem en blinkt het uit in de aanbreng van effectieve organische koolstof. Dat is de hoeveelheid organisch materiaal die één jaar na toediening nog niet werd afgebroken en dus bijdraagt aan de opbouw van organische stof in de bodem.

Meer dan een koolstofbron

Compost is niet alleen een goede bron van koolstof, het is een bodemverbeteraar die de bodem veel te bieden heeft. “Compost bevat heel wat nutriënten, onder meer een grote hoeveelheid kalium. Wanneer ik compost in het voorjaar toedien, vul ik ineens een deel van de kaliumbehoefte voor mijn aardappelen in”, zegt Hendrickx. Dankzij die kaliumgift (een gemiddelde van 10 kg/ton voor GFT-compost) valt bovendien heel wat te besparen op kunstmest.

Compost kan via mineralisatie ook wat stikstof naleveren aan het gewas. “Met de hoge kunstmestprijzen zijn die kleine besparingen mooi meegenomen”, klinkt het. Ook het effect van compost op de pH verrast veel landbouwers. “Compost zorgt ervoor dat ik iets minder moet bekalken”, geeft Hendrickx aan. De zuurbufferende eigenschappen en de calciuminhoud helpen tegen een verzurende bodem. Tot slot bevat compost ook nuttige bodemorganismen, die de biologie in de bodem vooruit helpen met bijkomende voordelen voor bijvoorbeeld gewasbescherming.  

Misverstanden door gebrek aan voorbeelden

Michel Hendrickx is één van de landbouwers die zijn eerste stappen zet met compost. Voor veel landbouwers is het nog onbekend terrein waardoor ze nog wat terughoudend zijn om het te integreren in hun bedrijfsvoering.

De aarzeling wordt bij velen nog versterkt door negatieve verhalen, zo zou compost onkruidzaden bevatten. “Maar dat is een mythe”, zegt Jasper Somers van B3W. “Gelukkig kunnen we de landbouwers geruststellen: het composteringsproces zorgt voor hoge temperaturen die zaden afdoden. Hierdoor bevat gecertifieerde compost door VLACO geen levensvatbare onkruidzaden meer. De certificering gaat bovendien gepaard met controles die de kwaliteit van compost garanderen.”

Somers geeft wel aan dat je opletten met de zoutconcentratie van compost. “Vooral gft-compost heeft een hoog zoutgehalte (EC). Wanneer je er hoge hoeveelheden (bijvoorbeeld 45 ton/ha) per keer van toepast, kan dit voor problemen zorgen. Werk daarom met lagere dosissen per keer en werk goed onder. Bij een toedieningsdosis van 15 ton/ha treden er normaal geen problemen op. Als je deze dosis  om de drie jaar toepast, kom je bovendien niet in de problemen voor de afzetruimte voor compost.”

Tot slot is ook de rijpheid van je compost een aandachtspuntje. Onrijpe compost toepassen voor zaai kan ervoor zorgen dat een deel van de stikstof die je toepast naar de vertering van je compost gaat. “Hierdoor vergroot de kans dat het gewas niet altijd voldoende stikstof kan opnemen”, aldus Somers. Gecertificeerde compost is normaalgezien afgerijpt, maar hier en daar worden er nog problemen mee gerapporteerd. “Koop je compost enkele maanden op voorhand aan. Zo kan je eventueel onrijpe compost nog laten afrijpen op je bedrijf,” vult Hendrickx aan.  

Gebrekkig aanbod kan stokken in wielen steken

Een knelpunt voor het gebruik van compost is de beschikbaarheid. “De vraag naar compost stijgt terwijl het aanbod niet mee evolueert”, aldus Somers. “Zo moeten landbouwers concurreren met de substraatteelt, die veel compost nodig heeft nu er geen veen meer gebruikt wordt.”

Ook Hendrickx wijst erop dat compost niet altijd voorhanden is wanneer je het nodig hebt. Het beperkte aanbod in combinatie met de kostprijs vormt een drempel. Daarom valt de keuze sneller op stalmest, die makkelijker te verkrijgen en goedkoper is. “Maar we drukken de landbouwers nog eens op het hart dat de baten van compost ruimschoots opwegen tegen de kosten”, besluit Somers.