"Britten doen toegevingen onder druk van bedrijfsleven"

De deal die Groot-Brittannië en de Europese Unie vrijdagochtend hebben bereikt in de brexit-onderhandelingen, geeft de onderhandelaars wat ademruimte. Dat zegt professor Europese politiek Hendrik Vos (UGent). Het fundamentele probleem is echter niet opgelost: de verschillende meningen blijven onverzoenbaar, en uiteindelijk gaat alles uit elkaar spatten. Volgens Vos heeft het Verenigd Koninkrijk veel toegevingen gedaan omwille van de druk uit het bedrijfsleven dat dringend nood had aan meer duidelijkheid.

"Er is niet zo gek veel beslist, dus veel elementen moeten later nog uitgewerkt worden", aldus Vos. Over de grens tussen Ierland en Noord-Ierland werd enkel gemeld dat er "belangrijke engagementen" aangegaan werden om een harde grens te vermijden. "Het gaat om een woordengoochelarij waarin alle partijen zich kunnen vinden, maar het fundamenteel probleem blijft dat de meningen uiteindelijk onverzoenbaar zijn", zegt Vos.

Ofwel rukt het Verenigd Koninkrijk zich volledig los uit de Europese eenheidsmarkt en douane-unie en komt er een harde grens met goederen- en personencontroles tussen Ierland en Noord-Ierland. Ofwel blijft de regelgeving in Noord-Ierland afgestemd op die in de eenheidsmarkt, waardoor de Noord-Ieren een andere status zouden kunnen krijgen dan de rest van het Verenigd Koninkrijk. De Noord-Ierse partij DUP, die in de Britse regering zit, is sterk gekant tegen die tweede optie.

De Europese hoofdonderhandelaar Michel Barnier liet weten dat de Europese Commissie met de Britten onderhandelingen zal aanknopen over een vrijhandelsakkoord op basis van het Canadese model. "Bij het akkoord tussen de EU en Canada zijn er nog barrières, en het is voor Canada iets duurder om handel te drijven met de EU", legt Vos uit. "Bij Canada is er echter een engagement om dichter bij elkaar te komen, en om als EU meer en meer onze regels aan te passen. Bij het Verenigd Koninkrijk is er net een omgekeerde beweging. Ze zitten op dezelfde lijn als de EU en willen hun eigen regels, we zitten hier dus met een omgekeerde dynamiek."

"Dit gaat niet goed aflopen, er zijn zoveel inherente tegenstellingen", aldus Vos. Toch heeft het akkoord van vrijdag één voordeel: de onderhandelaars kunnen weer even verder met hun gesprekken, bijvoorbeeld over handel. "Het Britse bedrijfsleven is doodongerust", zegt Vos. "Ze moeten beslissingen nemen rond investeringen voor 2019, terwijl er nog geen duidelijkheid is."

Mede om die reden heeft het Verenigd Koninkrijk dan ook veel toegevingen gedaan, aldus Vos. "De Europese Unie heeft veel binnengehaald. Zo is er een akkoord over de 'exit bill', zullen de rechten van EU-burgers in het Verenigd Koninkrijk en van de Britten in de EU dezelfde blijven en zal het Europees Hof van Justitie nog voor minstens acht jaar recht kunnen blijven spreken."