Sensoren beoordelen gezondheid en welzijn van dieren

Slimme sensoren en automatische beeld- en geluidsanalyse kunnen worden gebruikt om tal van parameters bij dieren te meten, belooft een IWT-project dat werkt aan een welzijnsmonitor voor varkens. “Door continue monitoring van de gezondheid en het welzijn van vee kunnen problemen in de stal vroegtijdig worden gesignaleerd. De veehouder kan hierdoor snel en gericht ingrijpen”, zegt KUL-doctoraatstudente Sanne Ott.

De huidige marktsituatie dwingt veehouders tot een steeds efficiëntere manier van produceren. Elk bedrijf gaat veel meer dieren huisvesten zodat de tijd die een veehouder kan besteden aan een individueel dier vermindert. De Europese normen op het vlak van dierenwelzijn zijn echter strikter geworden. De controle daarop is tijdrovend, vaak subjectief en niet op grote schaal inzetbaar in het dagelijks management van de veehouder.

Het project ‘Welzijnsmonitor’, gesubsidieerd door het agentschap voor Innovatie door Wetenschap en Technologie (IWT), gaat daarom op zoek naar een objectieve meetmethode voor het welzijn en de gezondheid van varkens. Op de faculteit Diergeneeskunde van de Universiteit Gent werd vorige week een studienamiddag gehouden door de projectpartners. De welzijnsmonitor is een samenwerking tussen de K.U.Leuven-onderzoeksgroepen M3-Biores (prof. Berckmans) en Dier-Voeding-Kwaliteit (prof. Niewold) en het laboratorium voor Ethologie van de Universiteit Gent (prof Ödberg).

De studiedag had tot doel de belanghebbenden uit de praktijk te informeren over de voortgang van het project. Door de welzijnsmonitor in zijn experimentele vorm te demonstreren, werden commentaren en suggesties ter verbetering uitgelokt. Professor Daniel Berckmans van de afdeling M3-Biores (K.U.Leuven), hoofdpromotor van het project, opende met een uiteenzetting over de mogelijkheden om automatisch het welzijn en de gezondheid van landbouwdieren te monitoren door middel van sensoren en automatische beeld- en geluidsanalyse.

Op dit moment speelt automatisering al een rol in het dagelijkse stalmanagement. Door het gebruik van slimme sensoren kunnen tal van belangrijke taken zoals de controle van het stalklimaat, voeder- en wateropname en groei van de dieren door computers worden uitgevoerd. Verder komt er steeds meer technologie beschikbaar om signalen rechtstreeks op de dieren te monitoren via beeld- en geluidsanalyse.

Veel van deze technieken om dierparameters automatisch te monitoren, zijn echter ontwikkeld voor experimenteel onderzoek en nog niet toepasbaar in de praktijk. Doel van het project is daarom de ontwikkeling van een automatische welzijnsmonitor voor varkens die rijp is voor de praktijk. Het eindproduct zal alle veranderingen in bijvoorbeeld activiteit, eet- drink- en rustgedrag bij varkens automatisch detecteren. Deze veranderingen duiden op onrust, ziekte, defecten van het drink- of voedersysteem of andere stressfactoren die het welzijn negatief kunnen beïnvloeden.

De automatisering van welzijnsmonitoring heeft grote voordelen: de metingen zijn continu, maken het mogelijk grote groepen tegelijk te monitoren en de rust van de dieren wordt niet verstoord. De projectpartners noemen dit een betere methode dan de werkwijze waarbij een controleur de stallen betreedt en het welzijn scoort op basis van een resem beoordelingen. Zo zou het gaan als de aanbevelingen van het Europese project Welfare Quality worden gevolgd. Dat onderzoek werd afgerond in 2009 en resulteerde in protocols voor een wetenschappelijke beoordeling van het welzijn van rundvee, varkens en pluimvee.

“Eet- en drinkgedrag, activiteit, lig- of rustgedrag en specifieke geluiden zoals hoesten, niezen of gillen zijn belangrijke indicatoren bij het beoordelen van welzijn en gezondheid”, zei doctoraatstudente Sanne Ott (K.U.Leuven) op de studiedag. Haar collega Amin Kashiha lichtte toe hoe beelddata automatisch geanalyseerd worden. Het blijkt nu al mogelijk het drinkgedrag van de dieren continue te volgen, wat tijdig ingrijpen toelaat. SoundTalks, een jonge spin-off van de K.U.Leuven, toonde met de varkenshoestmonitor dat automatische waarschuwing van de boer mogelijk is op basis van geluidsanalyses.

De studiedag werd besloten met een levendige discussie waaruit als belangrijkste punt naar voren kwam dat de acceptatie van dergelijke systemen sterk afhankelijk is van het voordeel dat de veehouder er bij heeft. Dit zou kunnen liggen in het feit dat continue observatie een eerlijker beeld geeft dan de door de EU voorgestelde menselijke monitoring gedurende één dag. Wellicht belangrijker is dat continue monitoring het de boer mogelijk maakt tijdig in te ingrijpen. Dat bespaart hem zowel tijd als medicatie.