Restricties op graanexport vergroten kans op honger

Als landen na tegenvallende tarweoogsten een exportverbod afkon­digen, worden graanimporterende Afrikaanse landen zoals Tanzania in het bijzonder geraakt. Deze exportbeperkingen stuwen de internationale tarweprijzen namelijk omhoog en hebben een negatief effect op de voedselzekerheid, concludeert het Landbouweconomisch Instituut (LEI).

Toen in 2007 en 2008 de voedselprijzen hoog waren, stelden verschillende landen handelsbeperkingen in. Vorige zomer hebben bijvoorbeeld Rusland en Oekraïne met een exportverbod gereageerd op de mislukte binnenlandse graanoogst. In het rapport 'Sit down at the ballgame. How export barriers make the world less food secure' concludeert het LEI dat dit soort maatregelen een negatief effect heeft op de voedselzekerheid.

Als voorbeeld is gekeken naar de situatie in Tanzania en Kenia. Deze landen hebben zelf ook exportverboden ingevoerd voor graan. Hoewel dit leidde tot lagere binnenlandse prijzen, had dit ook nadelen. De boeren kregen minder voor hun oogst en handelaars verloren zowel een lucratieve markt in het buitenland als investeringen en contacten. Verder leidde dit beleid tot een toename van de illegale handel.

Wanneer de internationale graanprijs stijgt, kan een importerend land ook reageren door de importtarieven te reduceren. Hoewel dit beleid de voedselzekerheid in het land verbetert, is het nadelig vanwege een verlies aan belastinginkomsten. Het ontbreekt deze landen ook vaak aan alternatieve bronnen voor overheidsinkomsten, die nodig zijn om hun inwoners te voorzien van basisbehoeften zoals onderwijs en gezondheidszorg.

Handelsmaatregelen kunnen worden vergeleken met het opstaan van het publiek tijdens een wedstrijd. "Als één persoon dit doet, heeft diegene een beter uitzicht, maar deze daad brengt anderen ertoe om ook te gaan staan", illustreren de onderzoekers. "Om voor elkaar te krijgen dat iedereen 'bij de wedstrijd blijft zitten', zal een gezamenlijke en gecoördineerde actie nodig zijn in de wereldhandelsorganisatie WTO."

In een geliberaliseerde wereld, waar alle importtarieven en exportrestricties op tarwe zijn afgeschaft, zullen tarweprijzen minder scherp stijgen na een daling van de tarweopbrengst en zal het welvaartniveau in de wereld hoger zijn. De onderzoekers van het LEI zijn er daarom van overtuigd dat verdere vrijmaking van de wereldhandel in toekomstige WTO-rondes kan leiden tot een afname van de prijspieken.

Meer info: LEI-rapport over restricties op graanexport