Oost-Vlaamse landbouwers leren van elkaar over erosie

In de strijd tegen bodemerosie in de Vlaamse Ardennen, stelde de provincie Oost-Vlaanderen vast dat er een kloof bestaat tussen de theorie en de uitvoering in het veld van erosiebestrijdingsmaatregelen. Daarom werd in 2009 gestart met het Leaderproject 'Kenniscirkels Erosie'. Na een eerste fase van informatieverzameling, lanceert het Steunpunt Erosie nu een oproep aan landbouwers die hun ervaringen met collega's willen delen.

Na de overstromingen in november vorig jaar is de problematiek van bodemerosie weer brandend actueel. Erosie op landbouwpercelen heeft afspoeling van vruchtbare grond en opbrengstverlies tot gevolg. Voor een landbouwer is het niet gemakkelijk om met bodemerosie om te gaan. Iedere landbouwer gaat eerst vanuit eigen ervaringen te werk en gebruikt eigen technieken om de problemen enigszins op te lossen. In bepaalde gevallen, op sterk erosiegevoelige gronden is er weinig keuze en is er de verplichting om maatregelen te nemen.

Vanwege de kloof tussen de theorie en de praktische uitvoering van verschillende erosiebestrijdingsmaatregelen, startte het Steunpunt Erosie van de provincie Oost- Vlaanderen met het Leaderproject 'Kenniscirkels Erosie'. Met een aanpak vanuit de landbouwsector zelf ('bottom up') wil men het erosieprobleem in de Vlaamse Ardennen aanpakken. "Het is immers de landbouwer, en niet de overheid, die het meeste voeling heeft met zijn landbouwgronden", luidt de verklaring.

Het Leaderproject bestaat uit twee fasen. In de eerste fase werden 150 landbouwers bevraagd via een eenvoudig gesprek. Op deze manier wou men peilen naar de ervaringen van landbouwers met erosie en erosiebestrijding. Hieruit kwam naar voor dat er bij landbouwers heel wat kennis, wijsheid en ervaring voorhanden is omtrent de aanpak van erosie. Zo bevestigt de meerderheid van de bevraagde landbouwers dat erosie voor hen effectief een probleem is.

Bijna alle bevraagde landbouwers zweren trouw aan groenbedekkers en zien dit, samen met andere maatregelen zoals grasbufferstroken, als een effectief middel tegen erosie. Andere erosiebestrijdingsmaatregelen, zoals niet kerende grondbewerking of kleinschalige erosiedammen, zijn veel minder goed ingeburgerd. Veel ondervraagden zien hindernissen voor een toepassing of hebben negatieve ervaringen. Als obstakels werden onder meer genoemd de afschaffing van de subsidie voor groenbedekkers, de administratieve last bij het afsluiten van beheerovereenkomsten en de schrik voor opbrengstverliezen bij niet-kerende bodembewerking.

De in de eerste fase verworven informatie vormt de basis voor de huidige fase van het project, waarin zal worden getracht landbouwers samen te brengen om kennis en ervaringen (zowel positieve als negatieve) uit te wisselen omtrent erosiebestrijding. De thema's waarrond gewerkt zal worden, zijn afhankelijk van de lokale behoeften en interesses en kunnen zeer uiteenlopend zijn. Van goed bodembeheer in het algemeen, over landbouwtechnieken en -machines die erosie beperken, kleinschalige dammetjes uit natuurvriendelijke materialen, tot concrete afspraken tussen landbouwers onderling of tussen landbouwers en overheden.

De in de streek reeds aanwezige kennis wordt als uitgangspunt genomen. Het delen van die kennis, het zoeken naar oplossingen vanuit de sector en het effectief samenwerken, vormen de sleutel voor een doeltreffende en duurzame erosiebestrijding. Landbouwers die hun ervaringen met erosiebestrijding willen delen met collega-landbouwers mogen contact opnemen met het Steunpunt Erosie van de Provincie Oost- Vlaanderen (09/2678923 of erosie@oost-vlaanderen.be).