Laat natuurontwikkeling nog ruimte voor (jonge) boeren?

Groene Kring, de beweging van Boerenbond voor jonge land- en tuinbouwers, nodigde minister van Landbouw Kris Peeters uit voor een bedrijfsbezoek in Limburg. De minister maakte kennis met het melkveebedrijf van de familie Weltjens-Van Dijck en met de bekommernissen en onzekerheden die zij delen met jonge landbouwers in heel Vlaanderen.

Ruimte is schaars in Vlaanderen. Vanuit sectoren als industrie en natuur is er een enorme druk op het grondgebruik zodat grond onbetaalbaar wordt voor een jonge landbouwer. Groene Kring wou daarom van minister Peeters horen of er in de toekomst nog voldoende ruimte beschikbaar zal zijn voor jonge land- en tuinbouwers.

Met 538.000 ha herbevestigd agrarisch gebied is de doelstelling van 750.000 ha uit het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen nog lang niet behaald. “In Limburg verloopt het afbakeningsproces ronduit teleurstellend”, klinkt het bij Groene Kring. Zuid-Limburg heeft momenteel 63 procent van zijn agrarisch gebied herbevestigd en Kempen en Maasland amper 40 procent. “Limburg heeft een inhaalbeweging meer dan nodig”, stelt Leen Schrevens, voorzitter van Groene Kring.

Dat wordt bevestigd door gastheer Patrick Weltjens wiens bedrijfsoppervlakte voor een aanzienlijk deel in niet-herbevestigd agrarisch gebied valt. Het melkveebedrijf is gelegen in agrarisch gebied met een ‘overdruk’ van vogelrichtlijngebied. “Op een bedrijfsareaal van 65 ha is 13 ha natuurgebied, maar de uitbreiding van natuurgebieden vormt inmiddels een bedreiging voor mijn bedrijfsvoering”, aldus Weltjens.

“Het natuurinrichtingsproject Smeetshof is een illustratie van hoe landbouwers het slachtoffer kunnen worden van natuur”, treedt Groene Kring Weltjens bij. Het project had tot doel de natuurwaarde te herstellen van het Smeetshof te Bocholt door moerasgebieden te ontwikkelen. Het MER-rapport beloofde voor de landbouwfunctie van percelen geen significante effecten van de waterbeheersingswerken. “Ondertussen is gebleken dat de landbouwgronden wél sterk vernat zijn en regelmatig overstromen”, aldus Groene Kring.

“De Vlaamse Landmaatschappij (VLM) geeft toe dat het waterpeil met 20 cm is gestegen in plaats van de vooropgestelde ‘geringe’ foutmarge van 5 cm”, zegt de organisatie voor jonge landbouwers. “Wij voelen ons de speelbal van VLM en grondeigenaar Natuurpunt nu geen van beide zijn verantwoordelijkheid neemt”, betreurt medegetroffene Weltjens het uitblijven van een oplossing.

“Limburg is gekend als groene provincie en daar is niets mis mee”, stelt Groene Kring, “alleen moet duidelijk gesteld worden dat ook landbouw hier recht van bestaan heeft.” Bij het afbakenen van speciale beschermingszones is Limburg ruim bedeeld. De provincie telt namelijk 45 procent van de vogelrichtlijngebieden en 30 procent van de habitatrichtlijngebieden in Vlaanderen. “Wetende dat economisch rendabele landbouw moeilijk is in die beschermingszones, is dit een groot verlies aan ruimte voor de landbouw in Limburg”, stelt Leen Schrevens.

Naast de speciale beschermingszones bevat Limburg ook 35 procent VEN-gebieden. Het Vlaams Ecologisch Netwerk (VEN) is een selectie van de meest waardevolle natuurgebieden. “Het beleid in deze gebieden is gericht op natuurbehoud en -herstel zodat landbouw er niet of amper mogelijk is”, zegt Schrevens. Als bedreiging voor de landbouw noemt zij nog de natuurverbindingsgebieden waar natuur geen hoofdgebruiker is, maar ondergeschikt is aan andere gebruikers. “Dit wordt echter niet altijd gerespecteerd zodat we onnodige bestemmingswijzigingen op het gewestplan zien”, wijst Schrevens het probleem aan.

“Het aantal afgesloten beheerovereenkomsten bewijst dat landbouwers zich inzetten voor de natuur. De resultaten van die inspanning worden helaas nog te vaak op het conto van de natuurbeheerders bijgeschreven”, zegt ondervoorzitter van Groene Kring Lucas Van Dessel. “In ruil voor onze natuurinspanningen pleiten wij voor een economisch leefbare natuur en aandacht vragen voor de leefbaarheid van landbouwbedrijven die in natuurbeschermingszones liggen.”

Concreet vraagt Groene Kring realistische maatregelen ter uitvoering van natuurinstandhoudingsdoelstellingen, een flankerend beleid voor landbouw (vergoedingen, grondruil, volledige onteigening indien leefbaarheid bedreigd, enz.) en rechtszekerheid voor bedrijven die vlakbij een habitatrichtlijngebied gelegen zijn en vandaag moeilijkheden ondervinden om een vergunning voor uitbreiding te bekomen.

Minister-president Peeters beloofde de jonge landbouwers een grotere en snellere betrokkenheid van de landbouwsector met de nieuwe aanpak betreffende het afbakenen van ruimtelijke uitvoeringsplannen waartoe de Vlaamse regering onlangs besloten heeft. “Bij de verdere invulling van de agrarische en natuurlijke structuur is het de bedoeling de behoeften en de eigenheden van elke sector maximaal te respecteren”, aldus Peeters.