Nog 5 maanden voor de start van EU-ontbossingswet, maar verduidelijking vanuit EU blijft uit
nieuwsDe implementatie van de Europese ontbossingsverordening nadert en zorgt wereldwijd voor ongerustheid bij landbouwers, voedselverwerkers, handelaars en ngo's. Binnen vijf maanden zouden de toeleveringsketens van verschillende producten ontbossingsvrij moeten zijn, maar de richtlijnen omtrent de praktische invulling van de wetgeving blijft na herhaaldelijke vertragingen uit. Ondertussen is er een grote rush op de reeds verhitte koffiemarkt omdat importeurs grote leveringsproblemen verwachten eens de wet ingaat.
De European Deforestation Regulation (EUDR) zal bedrijven verplichten om vanaf januari 2025 te bewijzen dat er sinds 2020 geen bossen werden gekapt bij de productie van hun grondstoffen. Hiervoor zullen ze hun producten moeten kunnen terug traceren tot aan de boerderij, waarna ze de gegevens en coördinaten van de boerderij zullen moeten registreren in een Europees informatiesysteem. Met onder meer hulp van satellietbeelden zal men dan kunnen controleren of er ontbossing heeft plaatsgevonden om de betreffende grondstof te maken.
De verordening geldt voor zeven grondstoffen die geproduceerd, verwerkt of verkocht worden in Europa: rundsvlees, cacao, koffie, palmolie, soja, rubber en hout. Ook de afgeleide producten ervan zoals papier, chocolade en lederproducten vallen onder de wetgeving.
De ontbossingsverordening is al van juni vorig jaar in werking getreden maar de belangrijkste onderdelen moeten pas vanaf januari 2025 geïmplementeerd worden, met gevolgen voor talloze importeurs, verwerkers, detailhandelaren en boeren wereldwijd. De richtlijnen omtrent onder meer handhaving en implementatie werden in het voorjaar verwacht, maar werden tot op heden nog steeds niet gepubliceerd door de Commissie. Door de grote onduidelijkheid rond deze concrete invulling kunnen bedrijven zich nog niet goed voorbereiden. Velen hebben schrik niet genoeg tijd meer te hebben om zich te kunnen aanpassen aan de nieuwe regels.
Radiostilte
De druk op de Commissie nam de laatste maanden nochtans hard toe. De rits aan belangengroepen en overheden die het uitblijven van de richtlijnen en de onduidelijke communicatie errond aan de kaak stelden, breidt zich met de week uit. Zo uitte ook EuroCommerce, de belangrijkste Europese organisatie die de detail- en groothandel vertegenwoordigt, eind juli haar bezorgdheden. "Detail- en groothandelaren worden in het bijzonder getroffen vanwege het brede scala aan producten dat zij verkopen, waarbij duizenden directe leveranciers betrokken zijn, met nog eens tienduizenden toeleveranciers," aldus EuroCommerce in een persbericht. "We herhalen graag dat we volledig achter de belangrijke doelstellingen staan, maar dat de regels nog op veel belangrijke praktische punten moeten worden verduidelijkt om iedereen in staat te stellen eraan te voldoen. De vele vragen die we het afgelopen jaar met de Commissie hebben gedeeld, zijn tot nu toe onbeantwoord gebleven.” EuroCommerce roept op tot een extra overgangsperiode van zes maanden.
Ook organisaties die cacaotelers en koffietelers van EU-handelspartners vertegenwoordigen, hebben er bij de Commissie al meermaals op aangedrongen om de implementatieproblemen zo snel mogelijk aan te pakken. “Veel kleine koffieboeren hebben ondersteuning nodig om zich aan te passen aan de vereisten en lokale wetten zoals traceerbaarheid en het in kaart brengen van het ontbossingsrisico. Daarnaast hebben ze ook praktische en technische begeleiding nodig bij de belangrijke nieuwe milieupraktijken", reageerde Miguel Gamboa van het keurmerk Rainforest Alliance, na het ondertekenen van een gezamenlijke brief uit de koffiesector. De brief werd ondertekend door organisaties die koffietelers over de hele wereld vertegenwoordigen alsook de European Coffee Federation, die zowel kleine en middelgrote verwerkers als grote bedrijven zoals Nestlé en Starbucks omvat. In de gezamenlijke brief roepen ze de Commissie op om tegemoet te komen aan hun zorgen tegen ten laatste oktober.
Vorige week voegde Tsjechië zich bij het groepje EU-lidstaten dat uitstel vraagt van de wetgeving. "De impact op individuele bedrijven en toeleveringsketens is op dit moment moeilijk in te schatten. Om mogelijke negatieve effecten tot een minimum te beperken, moet de Commissie de belangrijkste instrumenten die nodig zijn voor de uitvoering van de verordening publiceren. Daarbij moeten alle actoren voldoende tijd krijgen om zich deze eigen te maken", aldus het Tsjechische ministerie van Landbouw. “Ondanks verschillende verzoeken is de Europese Commissie nog geen onderhandelingen begonnen om de verordening uit te stellen.” Naast Tsjechië deden ook Oostenrijk, Finland, Italië, Polen, Slowakije, Slovenië en Zweden een soortgelijke oproep.
In haar politieke prioriteiten voor de zittingsperiode 2024-2029 beloofde de centrumrechtse Europese Volkspartij (EVP), de politieke familie van Commissievoorzitter Ursula von der Leyen, de implementatie van de regels nochtans uit te stellen.
Verhitte koffiemarkt
Eén van de producten die ontbossingsvrij zal worden binnen enkele maanden is koffie. Veel bedrijven verwachten echter grote leveringsproblemen eens de wet ingaat, waardoor importeurs zich nu haasten om een voorraad bonen aan te leggen. De export vanuit Brazilië naar de EU steeg in de eerste helft van dit jaar met 65 procent ten opzichte van dezelfde maanden vorig jaar. Ook de import uit Oeganda bereikte afgelopen maand een nieuw record. Het Afrikaanse land wordt steeds belangrijker voor Robusta-koffiebonen omdat Vietnam, de grootste producent ter wereld van dit soort koffiebonen, veel minder levert door mislukte oogsten.
Het zullen hoogstwaarschijnlijk de laatste Robusta-koffiebonen zijn die richting Europa verscheept worden voordat de EUDR van start gaat. De volgende Robusta-oogst is in oktober en gezien de lange verwerkings- en verschepingstijd zal de volgende oogst EUDR-conform moeten zijn. Dan zullen importeurs moeten aantonen dat hun koffiebonen niet verbonden zijn met ontbossing. Indien dit niet het geval is kunnen de koffiebonen geweigerd worden en zullen ze een andere afzetmarkt moeten vinden voor hun lading. Veel importeurs willen dit risico niet nemen.
De rush op de koffiemarkt komt er net op een moment wanneer de prijzen van koffiebonen het ene record na het andere bereiken. Want niet alleen de komst van de ontbossingsverordening verhit de koffiemarkt. Zo zijn de logistieke kosten de laatste maanden de pan uit gerezen en zetten veel mislukte oogsten de markt al enige tijd onder druk. Er wordt dan ook voorspeld dat de prijs van koffie nog verder omhoog zal klimmen.
Dure winkelkar, rijke investeerders: hoe onzekere oogsten een goudmijn zijn voor beleggers
interviewBron: Euractiv / Belga / Eigen berichtgeving
