Ngo’s lanceren "Superlijst" voor eerlijke producten
Rikolto, Oxfam België, Fairtrade Belgium en de denktank Questionmark lanceren de ‘Superlijst Sociaal’ voor supermarkten. In dit onderzoek vergelijkt de denktank de prestaties van de supermarkten voor een eerlijker voedselsysteem. Meer bepaald gaat het om mensenrechten, eerlijke prijzen en contracten, sociale rechten van arbeiders en het recht op een menswaardige levensstandaard voor kleinschalige boeren. Ook genderongelijkheid binnen de voedselketens komt aan bod.
Het onderzoek wil kijken wat de vijf grootste supermarkten in België doen om de rechten van boeren en arbeiders in de toeleveringsketens te waarborgen. De dataverzameling loopt nu tot 15 maart, de resultaten met ranglijst worden op 20 juni bekendgemaakt. De timing van het onderzoek komt uit op een uitgelezen moment. “Nog geen twee weken geleden kwamen Belgische en Europese boeren massaal op straat, onder meer om te protesteren tegen oneerlijke prijzen en contracten met grote spelers als supermarkten”, melden de initiatiefnemers. “Boeren buiten Europa hebben daarnaast vaak te lijden onder systematische mensenrechtenschendingen.”
Concreet zullen de komende maand Colruyt, Delhaize, Carrefour, Aldi en Lidl onder de loep genomen worden. Samen bezitten ze meer dan 80 procent van het marktaandeel in België. Het onderzoek kijkt niet alleen naar engagementsverklaringen, maar gaat ook na of de supermarkten een publiek actieplan hebben, en of ze rapporteren over de uitvoering van die actieplannen. Zo blijkt of de supermarkt de daad ook bij het woord voegt.
"Onrechtvaardige omstandigheden"
“Wereldwijd werken er meer dan 800 miljoen mensen in de landbouw en dat doen ze vaak in onrechtvaardige omstandigheden,” vertelt Jelle Goossens van Rikolto, een ngo voor duurzame voedselsystemen. “Kleinschalige boeren en arbeiders in globale voedselketens zijn vaak het slachtoffer van uitbuiting, kinderarbeid en discriminatie. Dat zijn complexe problemen met verschillende verantwoordelijken, maar supermarkten zijn daarbij invloedrijke spelers. Zij kunnen zelf eerlijke handelspraktijken toepassen, maar ze kunnen ook andere spelers in de voedselketen aanzetten om sociale en mensenrechten te respecteren. Daarom gaan we na of supermarkten die hefbomen ook inzetten.”
Het onderzoek kijkt niet alleen naar globale voedselketens, maar focust ook op Europese boeren. “Ook in onze eigen Europese landbouw zijn boeren nog te vaak de kwetsbare schakel die vaak in een verliespositie wordt gedwongen”, zegt Goossens. “Ook daar kan de supermarkt haar verantwoordelijkheid opnemen.” Zo gaat het onderzoek na of supermarkten inzetten op duurzame langetermijncontracten, eerlijke prijzen en collectieve organisaties van boeren.
"Supermarkten hebben sleutelpositie"
Het eindrapport zal de prestaties van de supermarkten vergelijken. Zo wordt duidelijk welke supermarkten voorop lopen met hun inzet op mensenrechten en welke achterop hinken. Denktank Questionmark voerde al verschillende onderzoeken uit in Europa over mensenrechten, gezondheid, dierenwelzijn, en klimaat en milieu. “Supermarkten hebben vanwege hun sleutelpositie de kans en verantwoordelijkheid om een grote rol te spelen in het voedselsysteem”, vertelt Charlotte Linnebank, directeur van Questionmark. “Met Superlijst tonen wij aan supermarkten welke best practices zij van elkaar kunnen overnemen en waarin zij een tandje moeten bijsteken.”
Eerder publiceerde Questionmark samen met Rikolto en partners ook al de Superlijst Milieu. Hieruit bleek dat duurzaam voedsel nog niet de norm is in Belgische supermarkten. Zowel het onderzoek naar mensenrechten als ecologische duurzaamheid zal herhaald worden in België, om mogelijke vooruitgang bij de supermarkten te tonen.
Meer info op www.superlijst.be.
