EU-landbouwcommissaris tracht met clandestien wetsontwerp allerlaatste wapenfeit neer te zetten

De richtlijn over voedselzekerheid van Wojciechowski negeert het volledige wetgevingsproces van de EU en zou ook indruisen tegen het klimaat-en milieubeleid van de EU. "Dit document is opgesteld door commissaris Wojciechowski op persoonlijke titel. Er zijn geen diensten van de Commissie betrokken geweest bij het opstellen ervan", antwoordde Olof Gill, woordvoerder van de Commissie, op een vraag van POLITICO over het met typfouten doorspekte document van vier pagina's. Een officieel wetsontwerp op Europees niveau komt meestal tot stand na veel raadplegingen van belanghebbenden, uitgebreide beoordelingen door experts en uiteindelijk opgesteld door onder meer advocaten die zeer uitgekiend te werk gaan.

Inhoud wetsontwerp

POLITICO kreeg het document in handen en omschrijft het ontwerp als “praktisch een memo dat evengoed geschreven zou kunnen zijn door de Europese landbouwlobby”. “Naast een paar bepalingen voor kleinschalige producenten, zal de tekst vooral de grote landbouworganisaties verheugen”, schrijft de nieuwswebsite. “Het document waarschuwt voor ernstige bedreigingen voor de voedselzekerheid op de lange termijn en verklaart dat het milieu- en klimaatbeleid van de EU de risico's voor de landbouwproductie kan vergroten, en moet worden teruggeschroefd.”

Wojciechowski zou ook een mengelmoes van niet-gerelateerde financiële en wettelijke privileges voorstellen voor de sector. Zo zou hij oproepen om boeren enerzijds vrij te stellen van belastingen en hen anderzijds ook het recht te geven om hun producten direct aan consumenten te verkopen, een recht dat landbouwers al hebben. Ook zou hij landbouwers willen beschermen tegen milieuambtenaren en voedselbedrijven door een speciale ‘boerenombudsman’.

Het ontwerp heeft tot nu toe gemengde reacties gekregen, variërend van verbijstering tot spot. "We begrepen dat de commissaris een publicatie van een strategie voor voedselzekerheid in gedachten had en zijn aanbevelingen voor het komende mandaat wilde formuleren," zei Peter Meedendorp, voorzitter van de Europese Raad van Jonge Landbouwers (CEJA) aan POLITICO. “Echter is de vorm enigszins verrassend voor ons. De timing botst bovendien ook met de publicatie van het eindrapport van de ‘Strategische Dialoog over de Toekomst van de Landbouw’ dat er binnenkort aankomt. Deze strategische dialoog is een maandenlang overleg tussen boeren, voedselproducenten en groene ngo's dat door de voorzitter van de Europese Commissie, Ursula von der Leyen, is bijeengeroepen. De groep is momenteel haar beraadslagingen aan het afronden.”

Meedendorp laat aan POLITICO ook nog weten dat hij in ieder geval wel blij was met de focus van de Poolse commissaris op jonge boeren en landgebruik, en het voorkomen van prijsopdrijving.

Olivier De Schutter, medevoorzitter van het International Panel of Experts for Sustainable Food Systems (IPES), reageerde aan de nieuwswebsite dat hoewel sommige voorstellen interessant waren, het hele document gebaseerd is op een verkeerde vooronderstelling. “Namelijk dat het levensonderhoud van boeren en milieudoelstellingen zoals bodemgezondheid en biodiversiteit tegenstrijdig zijn”, aldus De Sutter die zes jaar lang VN-rapporteur geweest is inzake recht op voedsel. "Geen enkele wetenschapper zou het standpunt onderschrijven dat voedselzekerheid op lange termijn afhangt van het wegnemen van milieuvoorwaarden die aan boeren worden opgelegd.”

Wie volgt Wojciechowski op?

De lijst met kandidaten die in de running zijn om Wojciechowski op te volgen, is niet lang. Nu de deadline nadert van de lidstaten om commissarissen naar voren te schuiven, blijken weinig EU-landen zich te interesseren om de landbouwportefeuille op te nemen.

Hoogstwaarschijnlijk zal de volgende commissaris uit de rangen van de centrumrechtse Europese Volkspartij (EVP) komen, de partij van Von der Leyen. In de partij blinken twee namen op als het gaat over de positie van EU-commissaris Landbouw: Christophe Hansen uit Luxemburg en de Nederlander Wopke Hoekstra. Vorig jaar volgde Hoekstra, Frans Timmermans op als klimaatcommissaris na diens vertrek. Een ervaring die nuttig zou kunnen zijn als landbouwcommissaris. Daarnaast staat landbouw ook vrij centraal op de politieke agenda van de Nederlandse regering. Echter zou Nederland liefst een commissierol met meer gewicht krijgen zoals economie of financiën.

Aan de andere zijde staat Christophe Hansen, tot nu toe de enige die momenteel zijn voorkeur voor landbouw ook effectief uitgesproken heeft. In vergelijking met Nederland, heeft Luxemburg bijlange geen zo’n grote landbouweconomie en -ervaring in dit beleidsdomein. Hansen hield zich in de vorige legislatuur wel al bezig met dossiers rond ontbossing en het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid. In 2027 wordt het GLB opnieuw hervormd. Eerder liet Hansen al weten dat hij graag meer flexibiliteit voor de lidstaten zelf zou zien in het GLB. Het wordt nog even geduld oefenen wie van de twee, of eventueel nog een derde, de rol van EU-Commissaris voor Landbouw zal mogen opnemen.