"Klimaatvluchtelingen verdienen juridische erkenning"

De Europese Commissie erkent de grote invloed van de klimaatverandering op de migratie van mensen en belooft na te gaan of de huidige wetgeving en het beleid van de EU dit probleem kunnen aanpakken. Dat antwoordt de Commissie op een verzoekschrift van Andy Vermaut, bezieler van een klimaat- en vredesactiegroep, waarin hij een pleidooi houdt voor de erkenning en bescherming van klimaatvluchtelingen.

Vermaut is van mening dat mensen die hun land moeten ontvluchten vanwege de gevolgen van de klimaatverandering in de Europese Unie officieel erkend zouden moeten worden als klimaatvluchtelingen. Hij diende een verzoekschrift in bij het Europees Parlement om te weten te komen welke stappen de Europese Unie denkt te ondernemen om deze nieuwe groep van vluchtelingen te beschermen. Volgens Vermaut verdienen klimaatvluchtelingen juridische erkenning omdat zij niet passen in de gebruikelijke definitie van vluchteling.

De commissie Verzoekschriften van het Europees Parlement speelde de vraag door aan de Europese Commissie. Die wijst er in haar antwoord op dat de omvang van het probleem van ontheemding door klimaatverandering moeilijk met zekerheid is vast te stellen. “Migratie kan moeilijk uitsluitend worden geweten aan klimaatgerelateerde factoren aangezien er vaak ook sprake is van reeds bestaande afstotende factoren van politieke of economische aard”, schetst de Commissie. 

“Om dit complexe probleem aan te pakken, is het belangrijk dat in al het buitenlands beleid, en met name in het EU-beleid rond ontwikkelingssamenwerking, rekening wordt gehouden met klimaatverandering”, beseft de Commissie. Om te voorzien in de elementaire behoeften van individuele personen en hun gemeenschappen in de internationale strijd tegen de klimaatverandering, ondersteunt de Commissie activiteiten ter aanpassing aan de onvermijdbare gevolgen van klimaatverandering, vooral in de meest kwetsbare landen.

De Commissie is betrokken bij de internationale onderhandelingen over klimaatverandering via het Raamverdrag van de Verenigde Naties inzake klimaatverandering (UNFCCC). In Cancun werd de aanzet gegeven voor een kader dat de verdragspartijen uitnodigt om maatregelen te nemen om migratie die het gevolg is van klimaatverandering op te vangen en in goede banen te leiden. De Commissie richt zich thans op de tenuitvoerlegging hiervan.

De Commissie voert ook dialogen over klimaatverandering via andere formele en informele ontmoetingen, onder andere in bilaterale discussies met alle belangrijke spelers, en besteedt daarbij ook aandacht aan migratie. De definitie van ‘vluchteling’ in de zin van het Verdrag van Genève staat evenwel niet toe dat klimaatmigranten onder de internationale wetgeving de status van vluchteling krijgen.

De Commissie sluit zich aan bij de VN-commissaris voor vluchtelingen die van oordeel is dat het vluchtelingenrecht niet zo mag worden geïnterpreteerd dat ook klimaatmigranten eronder vallen, aangezien het Verdrag van Genève heel duidelijk aangeeft wat er onder persoonlijke vervolging wordt verstaan. “Als mensen die vluchten wegens aantasting van het milieu ook binnen de werkingssfeer van het Verdrag van Genève zouden vallen, zou dat negatief uitpakken voor de vluchtelingen die momenteel bescherming genieten onder het verdrag”, luidt de verklaring.

In het programma van Stockholm, waarin de prioriteiten van de EU op het gebied van justitie en binnenlandse zaken voor de periode 2010-2014 zijn uiteengezet, vroeg de Europese Raad de Commissie de effecten van klimaatverandering op de internationale migratiestromen te analyseren, met inbegrip van de potentiële gevolgen hiervan voor de immigratie in de Europese Unie. De Commissie verwacht de resultaten van deze analyse in 2011 te publiceren en zal die aftoetsen met de EU-wetgeving inzake migratie en asiel en de beleidsinstrumenten voor de totaalaanpak van migratie.

Vermaut laat weten dat hij tevreden is dat de Europese Commissie het bestaan van klimaatvluchtelingen erkent, maar vindt het jammer dat het daar voorlopig bij blijft. “Als gevolg van de klimaatverandering dreigt de eilandstaat Tuvalu door de stijging van de zeespiegel te verdwijnen”, illustreert hij de ernst van de situatie. “Tuvalu sloot reeds een bilateraal akkoord met Australië om de opvang van de eilandbewoners veilig te stellen”, zegt Vermaut, “maar de vraag is of je deze problematiek met bilaterale akkoorden moet regelen of het niet beter zou zijn om het Verdrag van Genève aan te passen.”