"15 pct van zelfstandigen leeft structureel in armoede"

Een zelfstandige ondernemer heeft vier keer meer kans om in de armoede terecht te komen dan een werknemer. Vandaag leven zo’n 40.000 ondernemers structureel in armoede. Dat blijkt uit een onderzoek van het Studiecentrum voor Ondernemerschap in opdracht van UNIZO. De organisatie vraagt de regering om dringend werk te maken van een verbetering van het ondernemersklimaat.

In het kader van het Internationaal Jaar van de Armoede vroeg UNIZO aan professor Johan Lambrecht van het Studiecentrum voor Ondernemerschap van de Hogeschool Universiteit Brussel (HUB) om een balans op te maken van armoede bij zelfstandigen. Voor de studie werden de netto-inkomens van zelfstandigen in hoofdberoep voor de periode 1998-2006 geanalyseerd.

Van diegenen die in 2006 minstens zeven opeenvolgende jaren een inkomen uit een zelfstandige hoofdactiviteit hadden, bevond 15 procent zich minstens zes jaar onder de armoedegrens. "Wanneer hun inkomen zich zo vaak onder de armoedegrens bevindt, kan je wel stellen dat er sprake is van structurele armoede", zegt professor Lambrecht. Nieuwe zelfstandigen (tot vijf jaar actief in zelfstandige hoofdactiviteit), bevinden zich beduidend meer onder de armoedegrens dan hun meer ervaren collega's.

Het onderzoek brengt ook grote inkomensverschillen tussen de zelfstandigen aan het licht. Zo blijkt het jaarinkomen van de tien procent meest verdienende zelfstandigen maar liefst achttien maal hoger te liggen dan dat van de tien procent met het laagste inkomen (42.639 tegenover 2.388 euro). De inkomens van de zelfstandigen zijn daarmee ongelijker verdeeld dan die van de totale Belgische bevolking.

Ook blijkt dat 42 procent van de zelfstandige vrouwen en 20 procent van de mannen in de laagste inkomenscategorie valt. Daarnaast hebben vijftigplussers meer kans om arm te worden dan jongere zelfstandigen. Vooral in de horeca en de dienstensector zijn er heel wat zelfstandigen in de laagste inkomenscategorie.

De oorzaak van armoede blijkt vooral een combinatie van factoren: hevige concurrentie, te hoge belastingen, aanslepende openbare werken, slechte begeleiding en de financieel-economische crisis. “Maar ook ontoereikende kennis over management, regel- en wetgeving en onbezonnen en naïef zakendoen spelen een rol”, weet professor Lambrecht.

Naar aanleiding van die cijfers vraagt UNIZO een verbetering van het ondernemingsklimaat. “Drie factoren zijn daarvoor essentieel: een lagere lastendruk op ondernemers, een minder complexe regelgeving en de overheid als betrouwbare partner voor ondernemers”, stelt de organisatie. Ook vraagt UNIZO dat kandidaat-starters beter voorbereid worden, een betere sociale zekerheid voor ondernemers in nood en een beter preventiebeleid en opvang van ondernemers in moeilijkheden.

Minister-president Kris Peeters benadrukt dat de Vlaamse regering al verschillende concrete maatregelen heeft genomen om zelfstandige ondernemers zo goed mogelijk bij te staan. “De nadruk ligt daarbij op crisisopvang en preventie. Het terugdringen van armoede is een belangrijke prioriteit voor deze Vlaamse regering", zo beklemtoont de woordvoerder van Peeters. "En in het 'Actieplan armoedebestrijding' is ook de problematiek van de zelfstandige ondernemers opgenomen."

Zo besliste de Vlaamse regering vorig jaar om in het kader van de anti-crisismaatregelen een basissubsidie te verstrekken voor de vzw Tussenstap, een project dat via het verstrekken van eerstelijnsinformatie en -advies een oplossing voor de hulpvragers probeert te vinden. "De vzw verwerkte in deze periode 930 persoonlijke hulpvragen", luidt het.

Op het vlak van preventie is volgens de minister-president gewerkt aan de verbetering van de kwaliteit van de starters. "Door met meer kennis van zaken en een beter businessplan aan de start te komen, verhogen de slaagkansen en daalt het risico op faillissement en mogelijke armoede. De nieuwe impulsen in het 'Actieplan ondernemerschap' voor pre-starters spelen daar gericht op in, door advies en begeleiding te gaan verstrekken aan mensen die een bedrijf willen opstarten."