Aanhoudende crisis bij CNH kadert in algemene malaise landbouwmechanisatie
interviewTerwijl de tractorbouwers vorig jaar goede zaken deden in België en hun verkoopcijfers zagen stijgen, verkeert de wereldwijde landbouwmechanisatie sinds juli vorig jaar in diepe een crisis. De fabriek van CNH draait al even op verminderde capaciteit en tijdelijke arbeidsplaatsen werden geschrapt. “Er is sprake van een mondiale crisis in de landbouwmechanisatie die zijn weerga niet kent”, vertelt Stefan Top, CEO van AVR en kersverse voorzitter van CEMA, de Europese koepelorganisatie van fabrikanten van landbouwmachines, in een interview met VILT.
“2024 was een topjaar. Door de hoge contractprijzen en ook spotmarktprijzen hadden de aardappeltelers een goed jaar en is er veel geïnvesteerd in mechanisatie. Boeren wilden daarbij ook extra capaciteit om te voorkomen dat hun aardappels net zoals in het natte najaar van 2023 weer in de grond zouden blijven zitten”, vertelt Stefan Top, CEO van AVR uit Roeselare.
Groot is echter het contrast met fabrikanten van andere landbouwmachines, met de graandorsers voorop. Uit de maandelijkse conjunctuurbarometer van CEMA, de Europese koepelorganisatie van fabrikanten van landbouwmachines, blijkt dat de sector door een diep dal gaat. Sinds begin 2023 is er een terugval in de conjunctuur, om in juli zelfs onder het nulpunt te belanden, een situatie die tot op heden voortduurt.
"Crisis zonder weerga"
“De crisis in de sector is nog nooit zo langdurig en zo diep geweest”, vertelt Stefan Top die vanaf begin december ook de rol van voorzitter van CEMA bekleedt. Voor een vergelijkbare situatie moeten we al terug naar 2015. “Toen was er ook een lange en diepe crisis, maar waren er nog regio’s waar de verkoop wel goed draaide.” Ook daarin is de huidige crisis uniek. “De crisis wordt mondiaal gevoeld”, vertelt Top.
Volgens de machinebouwer en belangenvertegenwoordiger ligt hier een combinatie aan factoren aan de grondslag. “In de nasleep van corona waren er veel problemen in de supply chain. Levertijden waren lang en onvoorspelbaar. De dealers zijn toen gepusht om veel op voorraad te kopen en hebben dat ook gedaan. Door de lage rentevoet waren de risico’s klein. Door de hoge graanprijzen na de uitbraak van de oorlog in Oekraïne waren de verwachtingen ook goed.”
Plotse omslag
Aan deze goede verwachtingen kwam plotseling een einde. “De graanprijzen daalden weer naar hun oude niveau en de rente nam een vlucht waardoor de investeringsbehoefte bij landbouwbedrijven kelderde”, vervolgt Top. Volgens hem heeft de negatieve conjunctuur wellicht zijn dieptepunt bereikt. De conjunctuurbarometer van CEMA vertoont een stijgende lijn in de tweede helft van vorig jaar, hoewel hij nog ver onder het nulpunt ligt. “Bij grote fabrikanten, zoals John Deere en Krone valt te horen dat de orderintake eind vorig jaar goed meeviel en dat de negatieve verwachtingen voor 2025 misschien bijgesteld moeten worden”, aldus Top.
De slabakkende vraag hakt er diep op in bij machinebouwers. Zo kampt CNH in Zedelgem al maanden met een overcapaciteit waardoor de productie vorig najaar is teruggeschroefd en er honderden tijdelijke contracten werden stopgezet. Begin januari is de situatie nog steeds niet hersteld in Zedelgem waar CNH maaidorsers, hakselaars en balenpersen maakt. “We hebben de productie voor het komende half jaar teruggedraaid met 10 procent”, laat Matthias Claerbout, marketingmanager Benelux bij CNH, weten.
Van paniek is bij CNH geen sprake, vertelt Claerbout. “Tijdens en na corona zagen we een enorme piek in de verkoop. Het is ergens logisch dat er een terugval optreedt. Als we het over vijf jaar bekijken, is de verkoop redelijk stabiel.” Claerbout wijt de slabakkende vraag naar machines vooral aan de lage graanprijzen van het voorbije jaar. “Dit samen met toegenomen kosten zorgde ervoor dat er bij bepaalde klanten uit deze segmenten van machines minder budget was om te investeren in nieuwe machines.”
Claerbout verwacht dat in de tweede jaarhelft de markt weer wat zal aantrekken “omdat we vermoeden dat de graanprijs zal stijgen.” Met 2.500 medewerkers in Zedelgem en nog eens ruim 1.000 medewerkers in Antwerpen, waar aandrijflijnen voor tractoren worden gemaakt, behoort CNH tot de grootste industriële werkgevers van ons land.
Volgens Top is de situatie bij CNH geen uitzondering onder de fabrikanten van landbouwmachines. “Ook diverse grote bedrijven, zoals Claas en Krone in Duitsland hebben vorig jaar kurtzarbeid (vergelijkbaar met economische werkloosheid, red.) ingevoerd door een teleurstellende vraag.” Bij Claas zou ook de fabriek in Harsewinkel (Duitsland) dit jaar al stilgelegen hebben waardoor begin dit jaar nog 1.000 arbeiders aangewezen waren op kurtzarbeid. Claas zou het boekjaar 2023/2024 met 19 procent minder omzet hebben afgesloten dan het boekjaar ervoor.
AVR, dat 75 procent van zijn omzet realiseert in Europa, verwezenlijkte in 2024 juist 12 procent meer omzet dan het jaar daarvoor. “Ook onze concurrenten hebben goede zaken gedaan, maar daarin zijn de bedrijven met machines voor de aardappelteelt een uitzondering”, benadrukt Top.
Fedagrim: “Dalende tractorverkoop door rechtsonzekerheid”
22 januari 2024België minder gevoelig voor graanprijzen
Ook de tractorverkoop in België weerspiegelt niet de algehele, mondiale teruggang in tractorverkoop. Eerder deze week deelde Fedagrim, de Belgische federatie van stallenbouw en landbouwmechanisatie, nog mee dat de tractorverkoop in 2024 zich herpakte na twee slechte jaren. Zo werden er vorig jaar ruim 300 tractoren meer geregistreerd dan in 2022 en lag de verkoop boven het vijfjarige gemiddelde. “Belgische bedrijven zijn minder afhankelijk van de graanconjunctuur. Zowel akkerbouwers, groentetelers en veehouders hebben een goed jaar gedraaid waardoor ze ruimte hadden om investeringen te doen”, verklaart Top.
De voorzitter van CEMA geeft aan dat de graanprijzen grotendeels de conjunctuur in de landbouw bepalen. Zo hebben zij ook impact op de verkoop van aardappelmachines. “De verkoop van aardappelmachines is voor 85 procent afhankelijk van de marktsituatie in de aardappelteelt, maar voor 15 procent van de graanmarkt. Het is de grootste teelt in de wereld en schommelingen in de prijs wegen door op bijvoorbeeld de grondpacht, hetgeen de gehele landbouwconjunctuur raakt.
