Alternatieve eiwitbronnen

Aan de grootschalige import van sojaschroot uit Zuid-Amerika hangen nogal wat schaduwzijden vast. Terwijl de teelt van alternatieven ook voordeel voor de boer en de bodem zou bieden. Wat zijn de beste manieren om tot duurzamer, indien mogelijk zelfgeteeld, kracht- en ruwvoeder te komen?

De Europese veehouderij is sterk afhankelijk van de invoer van plantaardige eiwitten uit Zuid-Amerika. Volgens Bemefa, de beroepsvereniging van Belgische mengvoederfabrikanten, bedraagt de zelfvoorzieningsgraad slechts een tiende van de totale Europese consumptie. Die historisch gegroeide situatie, die sterk door internationale handelsakkoorden beïnvloed werd, is mee verantwoordelijk voor de ontregeling van de stikstofcyclus in Vlaanderen. De voorbije jaren groeide ook de kritiek op de mistoestanden die met sojaproductie gepaard gaan, zoals de ontbossing van het Amazonewoud en sociale uitbuiting. Vanuit die achtergrond – en ook omdat het voor onze bedrijven nieuwe mogelijkheden biedt – wordt meer en meer aandacht besteed aan het zoeken naar andere eiwitbronnen en lokaal geteelde voedergewassen.

Duurzame voederstromen
In 2006 hebben een aantal belangrijke partners waaronder Boerenbond, Bemefa en Fedis het Platform Maatschappelijk Verantwoorde Diervoederstromen (mvds) opgericht. Aansluitend hierbij heeft Bemefa intussen een lastenboek uitgewerkt om het diervoeder op korte termijn duurzamer te maken. Nog dit jaar zouden de eerste producenten een certificaat voor de productie van mengvoeders op basis van maatschappelijk verantwoorde soja ontvangen. Daarnaast werkt Bemefa aan een tweede piste om de eiwitimport op middellange termijn te verminderen. Het is de bedoeling om opnieuw diermeel als eiwitbron in veevoeder toe te laten, wat een reductie van 10 procent aan ingevoerd eiwit zou opleveren. De sector moet daarvoor wel garanties bieden aan de Europese instellingen over gescheiden voederstromen – zodat diermeel van eigen soortgenoten wordt uitgesloten – en beschikken over een sluitend analysesysteem om de diersoorten uit elkaar te halen. Onderzoekers in Gembloux zijn volop bezig met een dergelijke opsporingsmethode en men is hoopvol om de goedkeuring tegen 2011 op zak te hebben.

Een derde piste om de soja-import op korte termijn aanzienlijk af te bouwen, is het gebruik van nevenproducten uit agrobrandstoffabrieken. Verschillende bedrijven met vertakkingen in de voederindustrie hebben hierin mee geïnvesteerd en voor de rendabiliteit rekent men ook op de verkoop van restproducten. Dat betekent dat er binnenkort aanzienlijke hoeveelheden reststromen van producten als tarwe, koolzaad en bieten, op de veevoedermarkt komen. De vierde piste om voederstromen duurzamer te maken, is inzetten op eiwitbronnen die geschikt zijn om op Europese akkers te telen. In verschillende landen, waaronder ook België, beweegt er meer en meer op dat vlak. Zowel onderzoeksinstellingen als landbouwers experimenteren met (het rendabel maken van) gewassen als koolzaad, luzerne, erwten, lupinen of kemp, al dan niet in mengteelt met andere gewassen.

Oogstzekerheid en opbrengst
Over sommige van die teelten weten we al vrij veel, bijvoorbeeld over gras-klaver voor herkauwers, over andere is de ervaring nog pril. In zekere zin kun je de situatie vergelijken met die van maïs veertig jaar geleden. Er zijn nog tal van verbetermogelijkheden via rassen-, teelt- en afzetonderzoek. Zo moeten we de opbrengst per hectare en de oogstzekerheid kunnen opdrijven.

De voederkwaliteit van bepaalde gewassen kan, eventueel via de piste van verhitting, worden geoptimaliseerd. En de financiële voordelen van kunstmestbesparing, de verbeterde bodemkwaliteit of de afzet van bijproducten voor menselijke consumptie moeten volgens onderzoekers verder in kaart worden gebracht. Er is dus zeker nog veel werk voor de boeg, maar tegelijk bewijzen enkele hoopgevende proefresultaten dat er op dit terrein zeker kansen (zie hieronder) liggen voor wie durft te innoveren.

Info
www.ilvo.be (> zoeken > eiwit),
www.bemefa.be (> milieu > mvds)
www.wervel.be (> thema’s)
www.nav.nl (> zoeken > eiwit)
www.lcvvzw.be (> teelt van voedergewassen)
www.pcbt.be (> publicaties > brochures)