Een voetbalveld minder bomen per dag, maar bos neemt toe in landbouwgebied

Milieuorganisaties BOS+ en Greenpeace pleiten voor een onmiddellijk moratorium op het kappen van de meest waardevolle bossen en een algemene ontbossingsstop tegen 2030. De bomenkap tussen 2001 en 2021 is goed voor een brutoverlies van 3,5 procent van het totale bosgebied. Bovendien bleef de oppervlakte vergunde ontbossing in deze periode toenemen. Dat terwijl Vlaanderen, met een bosoppervlakte van 10 procent, al tot de meest bosarme regio's van Europa behoort. 

Boscompensatie loopt spaak 

Ook de controle op boscompensatie loopt mank. In de eerste drie jaar van deze legislatuur werd minstens 1.414 hectare gekapt, terwijl er maar 1.135 hectare werd gecompenseerd of hersteld. Dat betekent een verlies van 279 hectare op drie jaar tijd. 

Bovendien loopt nog eens een derde van alle bosgebied in Vlaanderen het risico te verdwijnen omdat het om zonevreemd bos gaat. Deze kunnen makkelijker worden gekapt. Dat wordt dan wel elders gecompenseerd, maar dat leidt volgens de milieuorganisaties vooral tot meer versnippering. Meer dan de helft van de bossen in Vlaanderen is kleiner dan 2,5 hectare. 

Daar komt nog eens bij dat nieuwe, jongere bossen ook veel minder CO2 opslaan dan oude bestaande bossen. 

Voor hun analyse gebruiken de milieuorganisaties bos in de brede zin. Het gaat om zowel bos, als aaneengesloten hooggroenzones. 

Kentering ingezet 

Vlaams minister Zuhal Demir (N-VA) contrasteert dit nieuws met recentere cijfers.  Tijdens de bestuursperiode 2019-2023 is er 1.749 hectare bos netto bijgekomen. Een verbetering, maar de doelstelling van 4.000 hectare bos tegen 2024 halen wordt moeilijk. De minister roept alle natuurorganisaties en lokale besturen op om de zoektocht naar extra gronden voor bebossing verder te zetten. 

Dat de doelstelling wellicht niet gehaald zal worden, wijt Demir aan de pachtwet. “Onder meer het lang uitblijven van de hervorming van de pachtregelgeving zorgt ervoor dat we wellicht lager eindigen dan vooropgesteld”, zegt de minister. “Maar het is wél duidelijk dat we een nieuwe weg zijn ingeslagen. Een belangrijke horde die ik deze periode nog wil nemen is het opmaken van ruimtelijke uitvoeringsplannen om ruimtelijk kwestbare bossen te beschermen voor de toekomst. Het is immers één zaak om te zorgen voor extra bos, we moeten het bos dat we hebben ook extra koesteren. Ik hoop daar dit najaar verdere stappen in te kunnen zetten binnen de regering”, besluit Demir. 

Ook het toezicht op de boscompensatie wil Demir verhogen. Elke ontbosser heeft in Vlaanderen twee jaar om zijn verplichte compensatie in orde te brengen. 

Landbouwers dupe? 

Bram Bombeek, woordvoerder van landbouwminister Jo Brouns (cd&v), denkt het zijne over de boskwestie. Zo gebeurt heel wat ontbossing in opdracht van natuurorganisaties. Geoloog Manuel Sintubin wijst er dan weer op dat bomenkap zich vooral voordoet bij jonge bomen. “Wat ik niet terugvind in het rapport is de ouderdomsverdeling van dat voetbalveld dat dagelijks verdwijnt ... blijkbaar niet echt binnen de oude boscountouren”, stelt hij. 

Bombeek wijst er eveneens op dat de bomenkap die gebeurt in onder meer woonzone en industriegebied, vooral wordt gecompenseerd in landbouwgebied. In landbouwzones worden er meer bomen geplant dan gekapt. Toch zullen bij de pachtwethervorming vooral boeren toegevingen moeten doen, om de bosdoelstellingen te halen.