België steunt opruiming oude pesticiden in Ethiopië

De verscheping van 640 ton gif naar Groot-Brittannië werd aangekondigd door het Ethiopische ministerie van Landbouw. "Het afval is verscheept om vernietigd te worden door het Brits afvalverwerkingsbedrijf Veolia tegen een kostprijs van een kleine 4 miljoen dollar, geschonken door België", verklaarde Bateno Kabato, directeur van het Crop Protection and Regulatory Department.

Zowel Veolia als het Belgische ministerie van Buitenlandse zaken bevestigden vorige week het giftransport. "De lading bestaat uit vele verouderde pesticiden, maar niet van Belgische origine", zegt Marc Michielsen, woordvoerder van Buitenlandse Zaken. "Het giftransport is het resultaat van een ontwikkelingsproject dat sinds november 2003 wordt uitgevoerd door de Belgische Technische Coöperatie (BTC). België draagt 3,47 miljoen euro bij voor de vernietiging van verouderde pesticidenvoorraden in Ethiopië".

De FAO inventariseerde eerder in Ethiopië 2.800 ton verouderde pesticiden, verspreid over 949 plaatsen, waar ze gezondheidsproblemen veroorzaken bij duizenden mensen. "De impact op mens en milieu is een catastrofe", bevestigt Olivier Machiels, technisch adviseur van het BTC-project in Addis Abeba. "Ik zag kinderen braken omdat ze in contact kwamen met pesticiden. Er vielen ook al doden. Organochloorverbindingen zoals DDT zijn ondertussen verboden door internationale conventies maar slaan zich gedurende generaties op in menselijk weefsel".

Pesticiden hebben doorgaans maar een houdbaarheidsdatum van twee jaar, maar in Ethiopië rotten producten zoals DDT, Malathion, pirimiphos-methyl en fenitrothion soms al sinds veertig jaar weg. Meestal liggen ze achteloos opgeslagen in hutten, te midden van dorpen. Door de samensmelting van ontbindende producten ontstaan dikwijls chemische dampen die gevaarlijker zijn dan de originele pesticiden. De schuldigen voor die wantoestanden moeten zowel lokaal als internationaal gezocht worden.

"Japan, China en enkele Europese lidstaten stuurden er destijds overtollige voorraden heen", zegt Machiels. "Pesticiden werden soms als toemaatje bij een ontwikkelingsproject gevoegd. Een weg werd goedkoper aangelegd, als het land er maar de pesticiden bij nam. Als je arm bent, kun je niet altijd nee zeggen. Maar men kreeg een vergiftigd geschenk. Tot op vandaag delen sommige ngo's pesticiden gratis uit als steun maar staan niet stil bij de gevaren". In Ethiopië trof Machiels ook al pesticiden aan die in ons land vervaardigd zouden zijn, maar de hoeveelheden noemt hij "beperkt".

De Ethiopische opruimactie wordt internationaal als voorbeeld gebruikt om ook elders te beginnen met saneren. Volgens voorzichtige ramingen van de FAO circuleert 500.000 ton gevaarlijk afval in alle ontwikkelingslanden samen, waarvan in Afrika alleen 100.000 ton gevaarlijke pesticiden. De opruimkosten zijn hoog: het gif moet eerst deskundig worden verpakt op de plaatsen waar het is gevonden, de vervuilde grond moet worden afgegraven en gezuiverd, en samen met het transport en de verbranding in gespecialiseerde ovens kost het uiteindelijk 3.000 tot 4.500 dollar om een ton pesticiden onschadelijk te maken.