"Afrika is verslaafd gemaakt aan voedselhulp"

Chronische honger en vooral hongersnood lijken in Afrika een terugkerend en sterker wordend noodlot. Voedselhulp is steevast de standaardreactie vanuit de rijke wereld. Maar deze humanitaire geste blijkt eerder onderdeel te zijn van het probleem dan de oplossing. 50 jaar geleden was het continent meer dan zelfvoorzienend, maar in de jaren negentig is Afrika "verslaafd" gemaakt aan voedselhulp. Dat staat te lezen in het nummer van het mondiaal magazine Mo dat woensdag verschijnt.

Ondertussen zijn ruim 200 miljoen mensen in Afrika ondervoed, waarvan er jaarlijks 40 miljoen bedreigd worden door acute hongersnood. De FAO rapporteert dat naar schatting 28 procent van alle overlijdens in heel Afrika - bijna 3 miljoen per jaar - te maken heeft met ondervoeding. Volgens de FAO was het continent in de jaren '50 meer dan zelfvoorzienend. Eind jaren '60 exporteerde Afrika nog gemiddeld 1,3 miljoen ton voedsel meer dan het importeerde. Een decennium later was het importoverschot al ruim 4,4 miljoen ton per jaar, in de jaren '80 al 10 miljoen ton en sinds de jaren negentig kan Afrika niet meer zonder voedselhulp.

Recent onderzoek van de OESO wijst uit dat voedselhulp duur en niet efficiënt is. Negentig procent ervan is nog altijd "gebonden hulp, zegt de OESO, wat betekent dat het voedsel moet worden gekocht of verwerkt in het donerende land. Volgens Oxfam wordt van al de voedselhulp die de Verenigde Naties verdelen, 70 procent in westerse landen geproduceerd. Volgens de OESO kost deze vorm van voedselhulp 50 procent meer dan wanneer het voedsel in het hulpbehoevende land zelf een andere Afrikaanse regio zou worden gekocht.

Het systeem van voedselhulp van de Verenigde Staten werd in dat kader al meermaals aangeklaagd. De VS worden ervan beschuldigd dat ze hun voedselhulp gebruiken als een mechanisme om de agrarische uitvoer te ondersteunen. In het kader van de WTO-besprekingen pleit de EU er al jaren voor dat de Amerikanen die verdoken vorm van exportsubsidies omzetten in financiële hulp zodat ontwikkelingslanden zelf kunnen bepalen welk voedsel ze kopen en waar, maar voorlopig houden de VS het been stijf.