In een vet verleden: Analyse van ‘Ons Kookboek’ over de rol van vetstoffen in de Vlaamse keuken (1920-2014)

Tijdens deze lezing presenteert Francesca Lemmens (VUB) de bevindingen van een studie die de historische en culturele evolutie van voedingsaanbevelingen en recepten met betrekking tot (on)verzadigde vetten onderzoekt, zoals weerspiegeld in de acht verschillende edities (1927-2013) van de Vlaamse culinaire klassieker Ons Kookboek. Dit onderzoek analyseert hoe (wetenschappelijke) voedingsadviezen worden vertaald naar een breed publiek, en daarmee indirect het consumentengedrag. Het illustreert de geleidelijke evolutie van het Vlaamse eetpatroon; van een eenvoudige, agrarische keuken naar een meer verfijnde en internationaal georiënteerde eetcultuur. Deze transities, zichtbaar in de opeenvolgende edities van het kookboek, tonen tegelijkertijd de blijvende verbondenheid met de landbouwsector (Segers, 2005).

Onderzoeksvragen die centraal staan in deze studie, zijn: (a) Hoe hebben de beschrijvingen van (verzadigde) vetten en de bijbehorende voedingsaanbevelingen in Ons Kookboek zich door de decennia heen ontwikkeld? (b) En hoe worden deze evoluties weerspiegeld in de recepten? (c) Kunnen we dit koppelen aan de nutritionele kennis op dat moment?

Deze vragen worden beantwoord aan de hand van Fairclough’s driedimensionale discoursanalysemodel, dat de veranderingen benadert vanuit drie perspectieven: tekstuele, procesmatige en sociale analyse. Het onderzoek is interdisciplinair van aard en bevindt zich op het snijvlak van marketing en geschiedenis.

Francesca Lemmens is doctoraatsstudente aan de Vrije Universiteit Brussel, verbonden aan de faculteit Sociale Wetenschappen & Solvay Business School, onderzoeksgroep Imec-SMIT en FOST. Haar onderzoek vindt plaats binnen het interdisciplinaire onderzoeksproject (IRP21) ‘Dietary advice on meat and dairy (1920s-2020s): science, confusion, power, and impact’, waar ze samenwerkt met historici en bio-ingenieurs van de VUB. Haar onderzoek richt zich op de invloed van media en marketing op voedselconsumptie, met een specifieke focus op vlees- en zuivelmarketing in België gedurende de afgelopen eeuw. Door een interdisciplinaire benadering te hanteren die inzichten uit de geschiedenis en consumentengedrag integreert, beoogt ze inzicht te verschaffen in hoe narratieven de percepties en het gedrag van consumenten beïnvloeden. Haar werk draagt bij aan een diepgaander begrip van voedingskeuzes en het publieke debat over duurzaamheid in voeding in België.