Wordt de hervorming van de pachtwet de hindernis te veel?

Met alle discussies rond MAP7, de stikstofproblematiek en het Ventilusproject zouden we bijna vergeten dat ook de vernieuwing van de pachtwet op het bord van onze Vlaamse politici ligt. Volgens Bart Van Opstal van de Noratissenfederatie wordt een aanpassing van de wet een “politiek moeilijke evenwichtsoefening”. Voor Boerenforum is het dan weer belangrijk om blijvend in vraag stellen of de pachtwet überhaupt moet aangepast worden. “De pachtwet wordt te pas en te onpas “verouderd” genoemd. Maar niemand kan ons vertellen wat er nu precies in staat dat niet meer aansluit bij de realiteit van deze tijd”, stelt Wim Moyaert, coördinator van de boerenorganisatie.

3 november 2022  – Laatste update 3 november 2022 22:12
Lees meer over:
pachtwetkoolzaadgroenbedekkerlandschapgrond

De pachtwet draagt de titel van oudste wetgeving van ons land en regelt de relatie tussen de grondeigenaar en de landbouwer, de pachter, die de grond bewerkt. Het zijn de notarissen die toezien op de naleving van de regels wanneer landbouwgronden verkocht worden. “Je moet de koper correct informeren en erover waken dat de pachter de rechten krijgt die hij volgens de wet heeft”, vertelt Bart Van Opstal van de Notarissenfederatie in het Radio1-programma De Wereld Vandaag.

Een heikel punt zijn de langlopende contracten die vaak generaties lang meegaan. Dat maakt het voor notarissen bij de opmaak van een verkoopakte soms lastig om te achterhalen wie de pachter exact is. “Dat is belangrijk, want de pachter heeft voorkooprecht op het stuk grond”, aldus Van Opstal. Daarom is een herziening van de wet aan de orde, vindt hij, “al was het maar omdat het eigenaarschap geëvolueerd is, net als de manier waarop we aan landbouw doen”.

Bos versus pacht

Ook vanuit de politiek klinkt de roep steeds luider om te sleutelen aan de pachtwet. Om de ambitieuze bosplannen te kunnen uitvoeren, er zou 4.000 hectare bos moeten bijkomen, willen sommige politici de pachtende landbouwer sneller opzeg kunnen geven in groene gebieden. Op dit moment blijft de pachtperiode immers jaren doorlopen en heeft de nieuwe eigenaar van het stuk grond geen zeggenschap over de bestemming ervan. Zo klinkt het op het kabinet van omgevingsminister Zuhal Demir (N-VA) dat “de verouderde pachtwetgeving roet in het eten strooit en dat dit één van de grootste drempels is om Vlaanderen groener te maken.”

De pachtwet valt onder de bevoegdheid van landbouwminister Jo Brouns (cd&v) terwijl de intentie om de opzegtermijnen in te korten van zijn collega Demir komt. De onderhandelingen over een hernieuwing van de wet zorgen al een tijdje voor hommeles binnen de Vlaamse regering. Ook Van Opstal merkt dat het een delicate evenwichtsoefening is tussen verschillende belangengroepen. “Enerzijds heb je de voedselvoorziening, die meer dan ooit essentieel is, anderzijds zit je met Europese normen voor bebossing waar je moet aan voldoen. Op politiek vlak zullen er knopen moeten worden doorgehakt”, aldus nog Van Opstal.

“Als de vos de passie preekt…”

Boerenforum hekelt de uitspraken van het kabinet-Demir dat de pachtwet de oorzaak is voor het feit dat het streefdoel van bebossing hapert. “De discussies tonen aan hoe belangrijk het is om aanpassingen in de pachtwet in vraag te blijven stellen, de gevolgen van de voorgestelde aanpassingen tot in het uiterste door te denken, en elk argument voor wijziging tot op het bot te analyseren”, stelt Wim Moyaert.  

Volgens Moyaert wordt de pachtwet te pas en te onpas als “verouderd” bestempeld. “Maar we hebben nog nergens een degelijke onderbouwing gehoord, niemand kan ons vertellen wat er nu precies in die pachtwet staat dat niet meer aansluit bij de realiteit van deze tijd. De essentie van de pachtwet is dat landbouwers continuïteit en zekerheid hebben. Aan die realiteit van het landbouwbedrijf is niets veranderd dat aanleiding zou kunnen geven om de zekerheid en continuïteit van het grondgebruik in hoofde van de pachter minder strak te handhaven. Wel integendeel: ecologische duurzaamheidscriteria (grotendeels te herleiden tot “grondgebondenheid”) zijn sedert de afkondiging van de actuele versie van de pachtwet in 1988 vele malen verstrengd, het landbouwinkomen naar een onhoudbaar laag niveau weggezonken.”

Voor Boerenforum is de bewering dat de pachtwet één van de grootste drempels is om Vlaanderen groener te maken, een vrijblijvende uitspraak die niet onderbouwd is. “Dit onderbouwen zou trouwens een heel lastige klus zijn, omdat het helemaal niet waar is. De grote drempels om Vlaanderen groener te maken zijn bekend: de ontbossing, het gebrek aan politieke moed om de betonstop door te voeren, het verder verkwanselen van ecologie en natuur omwille van economische belangen die – anders dan de landbouw – wel goed worden verdedigd in Brussel, de voortschrijdende vervuiling uit talloze bronnen waarvan de aanpak electoraal lastige gevolgen zou kunnen hebben, … .”

De boerenorganisatie wijst erop dat de pachtwet wel degelijk een drempel is. “Niet om Vlaanderen groener te maken, maar om boeren van hun grond af te zetten”, klinkt het. “Het verlies van één of enkele hectare is niet altijd een probleem voor het verderzetten van het bedrijf. Maar het is wél altijd een probleem voor de rentabiliteit van het bedrijf, en in zeer veel gevallen voor de leefbaarheid van het bedrijf in termen van inkomen. Verlies van grond, zelfs al is dat slechts één hectare, betekent dat de vaste kosten moeten worden terugverdiend op een kleiner aantal hectare, en dat dus de vaste kosten per hectare stijgen.”

We zijn volledig akkoord dat eigenaars veel meer zouden moeten beloond worden voor de afstand van hun rechten aan pachters, maar niet door het uithollen van de pachtersrechten

Wim Moyaert - Boerenforum

Ook de kritiek dat de pachtwet onevenwichtig en onredelijk is, weerlegt Boerenforum. “De pachtwet gaat over het overdragen van gebruiksrechten van een eigendom aan iemand die niet de eigenaar is van het goed. Dan kan die pachtwet enkel maar onredelijk en onevenwichtig zijn, wil hij ook rechtvaardig zijn. De rechten van een eigenaar zijn in het rechtsstelsel van ons land totaal. Een wetgeving die het gebruiksrecht van een andere partij moet garanderen zal moeten uitgaan van het exclusief vrijwaren en beschermen van de rechten van die andere partij tegen het “totale” van de eigenaarsrechten. Dat de pachtwet onevenwichtig is in het voordeel van de pachters, behoort tot de aard zelf van de pachtwet. We zijn volledig akkoord dat eigenaars veel meer zouden moeten beloond worden voor de afstand van hun rechten aan pachters, maar niet door het uithollen van de pachtersrechten.” 

“Als we niet willen dat onze boeren, tuinders en hun gronden in uitzichtloze situaties terecht komen, zal iedereen luidkeels “neen” roepen tegen elke wijziging van de pachtwet, omdat elke hectare telt”, besluit Moyaert. “Het spreekwoord heeft ons altijd voorgehouden op onze ganzen te letten. Dat zijn per definitie onze eigen, individuele ganzen. Dat is wat ons de das omdoet, bij elke nieuwe aantasting van onze boerenrechten kijken we of het eigen vel gered kan worden. We zijn zo met onze eigen ganzen bezig, dat we niet helemaal door hebben wat er precies gepreekt wordt, en dat we er op termijn allemaal aangaan, de ganzen én de boeren. Tijd voor een nieuw spreekwoord : “Als de vos de passie preekt, boer(in) let op … zijn woorden.”

Bron: Eigen verslaggeving / VRT NWS

Gerelateerde artikels

Er zijn :newsItemCount nieuwe artikels sinds jouw laatste bezoek