Vlaanderen bereikt akkoord over stopzettingsregeling varkensboeren

Vlaanderen heeft een vrijwillige stopzettingsregeling voor (gedeeltelijke) varkensbedrijven uitgewerkt, in functie van afbouw van de varkensstapel met 30 procent tegen 2030 en rekening houdend met de crisis in de varkenssector. Het is één van de maatregelen die moet bijdragen aan de doelstellingen van de Programmatische Aanpak Stikstof (PAS).   

Via de oproep wil de regering de uitstoot van ammoniak sterk terugdringen. Er wordt een vergoeding voorzien voor vrijwillige, al dan niet gedeeltelijke, stopzetting van de varkensbedrijven met de meeste impact op de stikstofgevoelige habitats en soorten binnen de aangeduide speciale beschermingszones. Zo’n 900 bedrijven, die een impactscore van hoger dan 0,5 procent hebben, komen hiervoor in aanmerking.

De maatregel kreeg vrijdag de principiële goedkeuring van de Vlaamse regering en wordt nu voor advies aan de Vlaamse toezichtcommissie voor de verwerking van persoonsgegevens en aan de Raad van State voorgelegd. Tegelijk wordt akkoord aan de Europese Commissie gevraagd. Waar nodig zullen hun opmerkingen verwerkt worden in de definitieve oproepregeling.  

De regering heeft ook beslist dat er een vooraankondiging van de oproep wordt gelanceerd. “Zo kunnen landbouwers in afwachting van de eigenlijke oproep zelf al kennis nemen van het reglement en krijgen ze de tijd om de afweging te maken”, klinkt het.

Het besluit van de regering treedt na de zomer in werking. Daarna wordt deze eerste oproep in het vroege najaar gedurende één maand opengesteld.

Welke varkensbedrijven komen in aanmerking?

Alle exploitanten met een exploitatie waarop varkens worden gehouden die een impactscore hoger dan 0,5 procent hebben, komen in aanmerking. Ook varkensstallen van gemengde bedrijven kunnen intekenen op de regeling. De exploitatie van het bedrijf mag nog niet stopgezet zijn op het moment van de aanvraag. Exploitanten die gekend zijn bij de VLM met die voorwaarde worden daarover per mail geïnformeerd door de VLM op het moment van lancering van de vooraankondiging. Andere exploitanten kunnen zelf aantonen via de impactscoretool dat ze voldoen aan die voorwaarde.   

Budget en rangschikking  

De opkoopregeling voor de varkensbedrijven gebeurt binnen het voorziene budget van 200 miljoen euro. De impactscore van de exploitatie is het belangrijkste rangschikkingscriterium. Daarnaast speelt ook het gebruik van de sloopvergoeding een rol bij de rangschikking. Bedrijven die er gebruik van maken, krijgen een hogere rangschikking.  

Zodra de vooraankondiging wordt gepubliceerd kan men het ontwerp van reglement en de aanvraagvoorwaarden raadplegen op de website van de VLM. 

“Vlaanderen zal altijd meer dan voldoende plaats hebben voor voedselvoorziening, maar niet overal op de schaal zoals we die vandaag kennen”, zegt minister Demir. “Het stikstofakkoord is dan ook niet het einde van de landbouw, maar een nieuw begin. Zeker de varkenssector gaat al jarenlang van crisis naar crisis, te meer omdat we veel meer produceren dan we zelf consumeren. Met deze volgende stap in de uitvoering van ons stikstofakkoord kunnen we varkensboeren een vrijwillige stopzetting aanbieden en zo een groot aantal onder hen uit de nood helpen, en tegelijk de varkensstapel verder afbouwen én de uitstoot van ammoniak terugdringen”.

Landbouwminister Brouns wijst erop dat de regering met deze vrijwillige stopzettingsregeling voor varkensbedrijven tegemoetkomt aan een vraag vanuit de sector die al enkele jaren woelige tijden meemaakt. “De reductie van ammoniakuitstoot die deze stopzettingsregeling met zich meebrengt moet het nodige perspectief creëren voor de varkenshouders die kwalitatief, veilig en lekker varkensvlees blijven produceren, in het bijzonder onze jonge boeren.”

“Stikstofvermindering moet verrekend worden”

Boerenbond reageert teleurgesteld dat de maatregel, die zal leiden tot een concrete stikstofvermindering, niet meegenomen wordt in de totale stikstofregeling. “Dat was nochtans de voorwaarde die gekoppeld was aan ons voorstel”, zegt voorzitter Lode Ceyssens, die verwijst naar het crisisplan dat de landbouworganisatie begin februari, samen met ABS, op tafel gelegd heeft. “Het is toch logisch dat de stikstof die verdwijnt met deze bedrijven, ervoor zorgt dat de reductiedoelstellingen voor de blijvers lager en haalbaarder worden?”

De voorgestelde bedragen zijn verdedigbaar, klinkt het. “Het blijft natuurlijk een crisisregeling, maar de bedragen liggen in de grootteorde van wat we zelf voorgesteld hadden”, zegt woordvoerder Vanessa Saenen.

Interesse is er, maar onmogelijk te voorspellen

Op het kabinet van landbouwminister Jo Brouns merken ze alvast duidelijk een interesse om in te stappen in de regeling. “Al kunnen we op dit moment niet inschatten hoeveel bedrijven de stap ook effectief zullen zetten”, vertelt woordvoerder Bart Croes. Dat argument voert Croes meteen ook om de kritiek van Boerenbond te weerleggen. “Omdat het aantal instappers onmogelijk te voorspellen is, kan je moeilijk nu al een stikstofvermindering in rekening brengen.”

Croes stipt nog aan dat alle bedrijven waarvan de impactscore groter is dan 0,5 procent in aanmerking komen. De regeling gaat dus breder dan enkel de rode (impactscore van 50% of meer) of oranje (impactscore van minstens 5% en minder dan 50%) bedrijven. “Doel is om de impact van de bedrijven op de stikstofgevoelige habitats te verminderen in combinatie met de kans geven aan bedrijven om een bedrijfstak stop te zetten die het vandaag economisch moeilijk heeft”, besluit hij.