Opinie: De verwende burger en de mythe van de overvloed

We moeten inzien dat perfect ogend fruit en groente in de winkelrekken niet meer van deze tijd is, schrijft bioboer Bavo Verwimp in een opiniestuk.

17 augustus 2022  – Laatste update 17 augustus 2022 12:08
Lees meer over:
supermarkt-hamsteren-retail-1250

Voedsel is terug in de media. Hitte, droogte, oorlog … Het maakt ons gevoelig voor één van de basisbehoeften van de mens. In China doet de overheid er alles aan om de voedselzekerheid te garanderen. Overal duiken experts op die hun mening ventileren over ons voedselsysteem. Vaak zijn dat heel interessante analyses. Een voorbeeld hiervan was het interview met BBC-journalist Dan Saladino in De Standaard (waarin hij onder meer aangaf dat de genetische diversiteit van ons voedsel op enkele decennia verdwenen is, red.). De genetische vernauwing van onze landbouwgewassen is inderdaad een heel zwakke plek.

Maar de meeste analyses en ­beleidsnota’s gaan nog altijd over de productie van voedsel. Het blijft de ambitie om de mythe van de overvloed in stand te houden. De westerse consument is zo verwend dat hij nog altijd gelooft dat alles met een vingerknip binnen handbereik moet zijn. Het succes van de online verkoop met snelle levering is daar een mooi bewijs van. Als de markt die snelle service niet kan garanderen, dan moet de overheid dat maar oplossen. Vaccins te kort? De overheid moet dat maar regelen. Water te kort? De overheid vindt wel een oplossing. Vervuilde bodems? Onze ministers lossen dat wel op. Geld genoeg. En tegelijk vinden we dat iedereen te veel belastingen betaalt en dat een beetje zwartwerk normaal is.

Sla met een gouden randje

Ook als we voedsel kopen, gedragen we ons als verwende kinderen. We vinden het doodnormaal dat elke winkel, elk marktkraam, zelfs elke hoevewinkel altijd uitpuilt van perfect ogende groenten en fruit. Alle specialiteiten van over de hele wereld, moeten continu beschikbaar zijn. En uiteraard zijn die granaatappels altijd zonder het minste vlekje. Die banaan moet perfect van kleur zijn, niet te groen, maar ook niet te rijp. Een krop sla met een gouden randje als gevolg van de hittegolf, koopt niemand. Zelfs niet in de alternatieve circuits. Want ook de biosector is ondertussen ‘professioneel’ genoeg, alles moet er perfect uit zien. Ook in de bioshop geldt de mythe van de overvloed.

Tegelijk eisen zowel de burgers als de overheid dat die groenten en dat fruit duurzaam worden geproduceerd. Want zelfs als het maanden niet regent, wordt er op sociale media gefoeterd op boeren die hun gewassen durven te irrigeren. Ook de perfect ogende appel mag niet behandeld zijn met gewasbeschermingsmiddelen, want we zijn voor een nul­tolerantie als het over residu’s gaat. En het spreekt voor zich dat dieren met liefde behandeld moeten worden. De boer die zijn varken streelt, zoals sommige ministers dat doen, is het ideaalbeeld.

Wie niet begrijpt waarover het gaat, moet misschien eens op excursie naar een groenteveld in deze droge zomer. Dat oogt echt niet zo fraai

Het beleid speelt graag in op die vraag naar duurzame producten. En terecht. Zo heeft Europa beslist dat we tot een vierde van onze gewassen in de biolandbouw zullen gaan produceren. Eindelijk, denken we dan.

Maar we vergeten dat de westerse consument mee moet evolueren. Als we in alle opzichten een duurzaam voedselsysteem willen, dan zal een krop sla er in een hete zomer minder fris uitzien. Punt. Appelen met hier en daar een klein bruin vlekje zullen ook nog verkocht moeten worden. En die gezonde avocado’s zullen misschien niet meer het hele jaar door in de supermarkt liggen.

De kip of het ei

Communicatie is het sleutelwoord. Dat lukt relatief goed in onze hoevewinkel, dankzij het rechtstreekse contact met de klanten. Boeren die anonieme producten verkopen via de lange keten, kunnen dat verhaal niet brengen.

Het klopt dat dit ook een verhaal is van de kip of het ei. Klassieke economen verwijzen graag naar de consument als boosdoener. Anderen verschuilen zich achter de macht van de supermarkt. Het klopt dat de voedselmarkt voor een groot deel wordt gestuurd door het aanbod. Het is de distributie, de supermarkt die bepaalt wat er op ons bord komt. Het is altijd de schuld van de ander, zegt het verwende kind dan.

Misschien komt dit allemaal nogal zwartgallig over, maar wie niet begrijpt waarover het gaat, moet misschien eens op excursie naar een groenteveld in deze droge zomer. Dat oogt echt niet zo fraai. En wie het beeld van onze supermarkt plaatst in historisch en/of geografisch perspectief, zal begrijpen dat die overvloed een waanbeeld is. Jammer, maar niet meteen een probleem. Een bruin plekje op een appel is echt geen ramp. Maar wij gooien die appel te snel bij het afval.

Het wordt dus tijd dat we wakker worden. Want de westerse consument gedraagt zich op de voedselmarkt nog altijd als een verwend kind in een speelgoedwinkel.


Met dit opiniestuk, dat eerder in De Standaard verscheen, wil de auteur een bijdrage leveren aan het maatschappelijk debat. De auteur schrijft in eigen naam en is verantwoordelijk voor de inhoud van de tekst.

De auteur:

Bavo Verwimp is landbouweconoom en runt de bioboerderij De Kijfelaar.

Gerelateerde artikels

Er zijn :newsItemCount nieuwe artikels sinds jouw laatste bezoek